Research and Development Contracts in Terms of the Protection of Intellectual Property Rights

Abstract

Araştırma Geliştirme (AR-GE) Sözleşmelerine konu ar-ge faaliyeti, bilimsel ve teknolojik gelişmeyi sağlamak adına yapılan bilgi ve teknoloji üretim sürecidir. Bu faaliyeti gerçek veya tüzel kişiler, kendi bünyelerinde dışarıdan destek almaksızın yürütebilecekleri gibi bedel ödeyerek ya da iş birliği içerisine girerek dışarıdan da temin edebilmektedir. Ar-ge ürün ve faaliyetlerinin dışarıdan temin edilerek ya da iş birliği içerisinde gerçekleştirilmesi halinde taraflar arasında Ar-ge sözleşmeleri düzenlenmektedir. Ar-ge Sözleşmeleri, bir tarafın yalnız bedel ödeme yükümlülüğü altında olduğu diğer tarafın ise ar-ge faaliyetini gerçekleştirdiği durumda Bedelli Ar-Ge Sözleşmeleri olarak adlandırılır. Ancak taraflar maliyet, uzmanlık ya da riskin paylaşılması gibi sebeplerle iş birliği içerisine girerek bu faaliyeti birlikte yürüttüklerinde Ar-ge işbirliği sözleşmeleri meydana gelmektedir. Bedelli Ar-Ge sözleşmelerinde, ar-ge faaliyetinin kendisi sonucun meydana gelmesinden daha önemli ise Ar-Ge vekalet sözleşmesi söz konusudur ve niteliğine uygun düştüğü ölçüde vekalet sözleşmesi hükümleri uygulanır. Bedel ödeyen taraf için ar-ge faaliyetinin kendisinden ziyade meydana getirilmesi istenen ürünün teslimi önemliyse ve ürünün gerçekleşmesine neredeyse kesin gözle bakılıyorsa, bu bedelli sözleme tipi de Ar-ge Sipariş Sözleşmesi olarak adlandırılır. Niteliğine uygun düştüğü ölçüde de eser sözleşmesi hükümleri uygulanır. Ar-ge faaliyeti yeniliği amaçlayan, yaratıcı bir çaba olduğundan ar-ge faaliyeti ile pek çok fikri, sınai hak ve ticari sır elde edilir. Ar-ge faaliyeti ile en sık meydana gelen ürünler Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunan yazılım ürünleri, veri tabanları; Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunan patent, faydalı model ve tasarımlardır. Meydana gelen ticari sırlar ise her iki kanun kapsamında da düzenlenmemiş olduğundan bu kanunlarla düzenlenen özel koruma hükümleri yerine Türk Ticaret Kanunu Haksız Rekabet hükümleri ile genel olarak korunur.

The R&D activities subject to R&D Contracts refer to the process of knowledge and technology production carried out to achieve scientific and technological advancement. Such activities may be conducted by natural or legal persons internally without external support, or they may be procured externally through payment or collaboration. In cases where R&D products and activities are procured externally or carried out in collaboration, R&D Contracts are concluded with the other party. If one party is solely obligated to make a payment while the other party undertakes the R&D activity, the contract is referred to as a Paid R&D Contract. However, if the parties collaborate to conduct the activity together for reasons such as cost-sharing, expertise, or risk distribution, an R&D Collaboration Agreement is formed. In Paid R&D Contracts, if the primary focus is on conducting the R&D activity rather than achieving a specific outcome, the agreement is considered an R&D Agency Contract, and the provisions of agency contracts apply to the extent appropriate to its nature. Conversely, if the paying party prioritizes the delivery of the intended product over the R&D process itself, and if the realization of the product is almost certain, this type of paid contract is classified as an R&D Order Contract, to which the provisions of a contract for work apply, as appropriate. Since R&D activities aim at innovation and involve creative efforts, they frequently lead to the acquisition of various intellectual and industrial property rights, as well as trade secrets. The most common outcomes of R&D activities include software products and databases protected under the Law on Intellectual and Artistic Works, as well as patents, utility models, and designs protected under the Industrial Property Law. However, trade secrets arising from R&D activities are not explicitly regulated under either law. Instead of special protection provisions stipulated by these laws, trade secrets are generally protected under the Unfair Competition provisions of the Turkish Commercial Code.