Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin Doğusunda Çatışma Çözümü: Birleşmiş Milletler ve Afrika Birliği Müdahalelerinin Karşılaştırmalı Analizi

Abstract

Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin (KDC) doğu bölgesi, onlarca yıldır kan dökülmesi ve kaosla sarsılmaktadır. Bu istikrarsızlık, yerinden edilme, insan hakları ihlalleri ve çok sayıda ölüm gibi büyük insani krizlere yol açmıştır. Ülkenin doğusunda yer alan Kuzey ve Güney Kivu gibi bölgeler, şiddetin merkezleri olarak bilinmektedir. Bu tez, 1999 ile 2013 yılları arasında Afrika Birliği (AfB) ve Birleşmiş Milletler'in (BM) Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin doğusundaki süregelen çatışmanın çözümündeki rollerini incelemektedir. Tezin amacı, BM ve AfB'nin bu bölgedeki çatışma çözümüne ne ölçüde katkı sağladığını değerlendirmek ve müdahale yaklaşımlarını ve etkinlik düzeylerini karşılaştırmaktır. Bu kapsamda, her iki örgütün barışı koruma stratejileri, diplomatik girişimleri ve kurumsal tepkileri; şiddetin azaltılması, silahsızlanma ve yeniden entegrasyon sürecindeki ilerlemeler, sivillerin korunması ve barış anlaşmalarının uygulanması gibi somut göstergeler ışığında analiz edilerek güçlü ve zayıf yönleri ortaya konmaktadır. Bu analiz şu araştırma soruları çerçevesinde yönlendirilmiştir: Doğu KDC'deki süregelen şiddetin başlıca nedenleri nelerdir? BM ve AfB'nin bölgede uyguladığı başlıca müdahale ve stratejiler nelerdir? Bu müdahalelerin sahadaki sonuçları ve etkileri neler olmuştur? BM ve AfB, doğu KDC'deki şiddeti ele alma çabalarında ne gibi zorluklar ve sınırlamalarla karşı karşıya kalmaktadır? Ve son olarak, bu iki örgüt çatışmayı etkin şekilde hafifletmek ve bölgede sürdürülebilir barışı teşvik etmek için yaklaşımlarını nasıl geliştirebilir? Araştırmanın bulguları, BM'nin operasyonel kapasiteye ve sahadaki varlığa sahip olmasına rağmen, etkinliğinin çoğu zaman siyasi kısıtlamalar ve yerel halkın güvensizliği nedeniyle sekteye uğradığını göstermektedir. AfB ise sınırlı kaynaklarına rağmen arabuluculuk ve bölgesel diplomasi alanlarında önemli ve tamamlayıcı bir rol üstlenmiştir. Tez, böylesine karmaşık çatışma ortamlarında kalıcı barışın sağlanabilmesi için uluslararası kapasite ile bölgesel meşruiyeti birleştiren eşgüdümlü ve çok katmanlı bir yaklaşımın gerekli olduğu sonucuna varmaktadır.For decades, the eastern Democratic Republic of Congo (DRC) has suffered from bloodshed and chaos. This instability has caused major humanitarian crises, including widespread displacement, human rights violations, and numerous deaths. Areas like North and South Kivu in the country's east are known for being centers of violence. This thesis investigates the role of the African Union (AU) and the United Nations (UN) in resolving the ongoing conflict in eastern Democratic Republic of Congo (DRC) between 1999 and 2013. The objective is to assess the degree to which the UN and the AU have contributed to conflict resolution in the region, as well as to contrast their respective approaches and effectiveness. The thesis analyzes their peacekeeping strategies, diplomatic initiatives, and institutional responses using specific indicators such as reductions in violence, progress in disarmament and reintegration, civilian protection, and the implementation of peace agreements, to identify the strengths and limitations of each organization. The following research questions guide the analysis: What are the primary factors contributing to the ongoing violence in eastern DRC? What are the main interventions and strategies employed by the UN and AU in the region? What have been the outcomes and impacts of these interventions on the ground? What challenges and limitations do they face in their efforts to address the violence in the eastern DRC? And finally, how can the UN and AU improve its approach to effectively mitigate the conflict and promote sustainable peace in the region? The findings indicate that, while the UN had operational competence and a presence on the ground, its efficacy was frequently hampered by political restrictions and local distrust. Despite limited resources, the AU provided an important supplementary role in mediation and regional diplomacy. The thesis concludes that a coordinated, multi-level response leveraging both international capacity and regional legitimacy is essential for sustainable conflict resolution in complex environments like the DRC.