Critical Discourse Analysis of News Texts: a Case Study on \"the Operation Shah Euphrates\"

Abstract

Günümüzün iletişim teknolojileri dünya ülkeleri arasındaki iletişim hızını en üst düzeye çıkarmıştır. Uluslararası arenada hızla gelişen bu iletişim, aynı zamanda büyük bir çeviri ihtiyacı ve pazarının doğmasına neden olmuştur. Basın yayın organları ise bu çeviri ihtiyacını en çok hisseden kurumlardan biridir. Bu alanda söz konusu olan haber metinlerinin çevirisi olduğundan, medya kuruluşları yapılan çevirilerde amaç odaklı bir yaklaşım sergilemişlerdir. Şöyle ki; haber çevirmeni veya gazeteci metni bir başka dile çevirirken, çeviri metin, kaynak metnin kaynak dil okuyucusu üzerinde hedeflediği etkiyi, erek dil okuyucusu üzerinde oluşturabilecek şekilde oluşturulmalıdır. Haber metinlerinin bu 'hedeflenen etki'si, söylem çözümlemecilerinin dikkatini çekmiştir. Haber metinleri içine saklanan ideolojik mesajları açığa çıkarmak amacıyla eleştirel söylem çözümlemesi yöntemleri geliştirilmiştir. Eleştirel Söylem Çözümlemesi güç ilişkileri, değerler, ideolojiler, kimlik tanımlamaları gibi çeşitli toplumsal olguların dilsel kurgulamalar yoluyla bireylere ve toplumsal düzene nasıl yansıdığı ve nasıl işlendiği ile ilgilenir. Bu çalışmanın amacı ise, çeviri haber metinlerinde bu güç ilişkileri, değerler, ideolojiler ve toplumsal olguların ne ölçüde ve nasıl yer aldığını belirlemektir. Bu amaçla Teun A. van Dijk'in haber metinlerinin ayrıntılı bir şekilde çözümlenmesine olanak sağlayan Eleştirel Söylem Çözümlemesi yöntemi kullanılmıştır. Çözümleme için Türkiye'de basılan İngilizce gazetelerin 23.02.2015 tarihli ve 'Şah-Fırat Operasyonu' konulu haber metinleri örnek olarak seçilmiştir. Çözümleme İngilizce gazeteler üzerine yoğunlaşmışsa da gazetelerin ideolojik yaklaşımlarını göstermesi açısından çözümlemede kullanılan gazetelerin Türkçe baskılarındaki aynı tarih ve konulu haber metinleri de kullanılmıştır. Çözümleme sonucunda, çözümleme ana malzemesi olan Hürriyet Daily News, Today's Zaman ve Daily Sabah gazetelerinin haber metinleri içinde bir takım ideolojik unsurlar barındırdığı gözlemlenmiştir. Adı geçen gazetelerin Türkçe baskıları olan Hürriyet, Zaman ve Sabah gazetelerinin de, ulusal öğelerin yoğun varlığına rağmen, aynı ideolojik öğeleri içerdiği belirlenmiştir. Yapılan analiz sonucunda, ulusal düzlemde gazetelerin kendi ideolojilerini yaymak ve yeniden üretmek için haber metinlerini kullandıkları, ülke dışındaki okurlara hitaben yayınlanan çeviri haber metinlerinde de aynı tutumu sürdürdükleri gözlemlenmiştir.