FAIR prensipleriyle uyumlu gözlemlenebilen ve izlenebilen sosyal medya tabanlı dijital habercilik veri modeli

Abstract

Günümüzde artan veri dolaşımı nedeniyle dijital habercilikte bilgi kirliliği ve dezenformasyon daha önce hiç olmadığı kadar yaygın hale gelmiştir. Eski tarihlerde bilgiye erişim bir hak olarak vurgulanırken, günümüzde bilgi kirliliğinden korunma hakkı ortaya çıkmıştır. Bunun en temel nedeni, dijital ortamda dolaşıma giren çok sayıda haberin takibinin yapılamaması ve dijital haber paylaşımının gerektirdiği sorumlulukları düzenleyecek bir yapının bulunmamasıdır. Bu gibi problemlerin çözümüne yönelik çalışmamızda dijital habercilik veri modeli geliştirilmiştir. Dijital habercilik için önerdiğimiz veri modeli, FAIR prensiplerini sağlamasının yanı sıra, haberlerin birbiriyle mantıksal ilişkiye sahip olmasını ve haberlerin tüm süreçleriyle takip edilebilir olmasını mümkün kılarak, güvenilir bir sosyal medya ağı oluşturur. Herhangi bir veri modelinin gözlemlenebilen ve izlenebilen bir sosyal medya ortamını destekleyebilmesi için, büyük verileri barındıran çizge yapılarıyla çalışabilmesi gerekmektedir. Mevcut blokzinciri teknolojileri, gözlemleyebilme ve izleyebilme özelliklerini sağlasa da bu teknolojiler sosyal medya ağının gerektirdiği çizge veri yapısını desteklememektedir. Bu problemleri çözmek için, önerdiğimiz yapıda model ile veri birbirinden ayrılmış ve indeksleme mekanizmalarının desteklenmesi sağlanmıştır. Önerilen veri modeli, blokzinciri teknolojisinin veri modeli ile karşılaştırılmış ve sonuçta, dijital habercilik için geliştirdiğimiz modelin zaman ve alan karmaşıklığının yanı sıra, sürdürülebilirlik ve bakım maliyetleri açısından blokzinciri teknolojisinin veri modeline göre daha uygun olduğu tespit edilmiştir.