Türk Devletleri Teşkilatı'nın Türkiye'nin Bölgesel Güç Oluşumuna Etkisinin Neorealist Analizi

Abstract

Bu tez, Türkiye'nin Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) ile yürüttüğü iş birliğinin, ulusal çıkarlarını ve bölgesel güç olma hedeflerini gerçekleştirme sürecine etkisini neorealist kuram çerçevesinde analiz etmektedir. Neorealist kuram anarşik uluslararası sistemdeki güç ilişkilerinin devlet davranışlarını belirlemede en önemli unsur olduğunu ileri sürer (Waltz, 1979). Neorealist kuramın temelini oluşturan anarşik yapı ve güç dağılımı, Türkiye gibi bölgesel güçlerin konumu ve davranışlarında da değişiklikler ortaya çıkarmıştır. Tez bu değişiklikleri neorealist kuramın bölgesel düzeyde de nasıl işlev gördüğünü, Türkiye örneği aracılığıyla göstermeye çalışmaktadır. Neorealist Uluslararası sistemde güç dağılımının çok kutuplu bir yapıya evrilmesi, yalnızca küresel aktörleri değil, aynı zamanda bölgesel güçlerin konumlarını ve etki alanlarını da etkilemektedir. Değişen uluslararası koşullar, küresel ve bölgesel düzeyde değişen jeopolitik dinamikler doğrultusunda, Türkiye dış politikasında çok boyutlu açılımlara yönelmiş ve Batı merkezli stratejisini çeşitlendirme çabası içine girmiştir. 2009 yılında kurulan TDT; ortak tarih, dil ve kültür temelinde şekillenen TDT, üye ve gözlemci devletler arasında çok boyutlu iş birliğini hedefleyen bölgesel bir örgüt niteliğindedir. Türkiye, Türk Devletleri Teşkilatı içerisinde hem kurucu hem de yönlendirici bir aktör olarak, başta enerji olmak üzere karşılıklı ihtiyaçlarını üye devletlerle, iş birliği içinde karşılamayı, karşılıklı güveni pekiştirmeyi ve ekonomik ilişkileri geliştirerek bölge ülkelerinin kalkınmasına katkı sunmayı hedeflemektedir. Türkiye, bu süreçte hem kendi çıkarlarını gözetmekte hem de teşkilat içerisindeki anahtar rolünü pekiştirerek bölgesel caydırıcılığını artırmaktadır. Bu doğrultuda, Türk Devletleri Teşkilatı aracılığıyla Orta Asya, Kafkasya ve Avrasya'da daha etkin bir bölgesel aktör olma yönünde stratejik adımlar atmaktadır. TDT'nin, Türkiye açısından bir güç projeksiyonu aracı olarak işlev gördüğü ve bölgesel liderlik hedeflerine kurumsal bir zemin oluşturduğu ileri sürülmektedir. Bu tezde, nitel bir kuramsal çalışma olup, yöntem olarak ise durum analizi ve betimsel analizden yararlanılmıştır. Anahtar Sözcükler: Türkiye, Türk Devletleri Teşkilatı, Bölgesel Güç, Dış Politika, NeorealizmThis thesis analyzes the impact of Turkey's cooperation with the Organization of Turkic States (OTS) on the process of achieving its national interests and regional power goals within the framework of neorealist theory. Neorealist theory argues that power relations in the anarchic international system are the most important factor in determining state behavior (Waltz, 1979). The anarchic structure and distribution of power that form the basis of neorealist theory have also brought about changes in the position and behavior of regional powers such as Turkey. This thesis attempts to demonstrate how neorealist theory functions at the regional level through the example of Turkey. The evolution of power distribution in the neorealist international system into a multipolar structure has affected not only global actors but also the positions and spheres of influence of regional powers. In line with changing international conditions and shifting geopolitical dynamics at the global and regional levels, Turkey has shifted toward a multidimensional approach in its foreign policy and has embarked on efforts to diversify its Western-centric strategy. Established in 2009, the OTS is a regional organization that aims to promote multidimensional cooperation among member and observer states based on their shared history, language, and culture. Turkey, as both a founding and guiding actor within the Organization of Turkic States, aims to meet its mutual needs with member states, particularly in the field of energy, through cooperation, to strengthen mutual trust, and to contribute to the development of the region by developing economic relations. In this process, Turkey is both protecting its own interests and strengthening its key role within the organization, thereby increasing its regional deterrence. In this regard, it is taking strategic steps to become a more effective regional actor in Central Asia, the Caucasus, and Eurasia through the Organization of Turkic States. It is argued that the OTS functions as a power projection tool for Turkey and provides an institutional foundation for its regional leadership goals. This thesis is a qualitative theoretical study, utilizing situational analysis and descriptive analysis as its methodology. Keywords: Turkey, Organization of Turkic States, Regional Power, Foreign Policy, Neorealism