Köy enstitülerinin kapatılmasında yazılı basının rolü: Gündem belirleme kuramı kapsamında Ulus ve Vatan gazetelerinin incelenmesi

Abstract

Cumhuriyet geçmişten kalan siyasi kültürü miras edinmek istememiştir. Bu nedenle çeşitli devrimlerle kültürü ve siyaseti değiştirmek istemiştir. Devrimlerin hayata adapte edilmesi için çalışan yeni rejim eğitim politikaları ile sistemi vatandaşa anlatmak istemiştir. Eğitim politikalarında 1938 yılına kadar istenilen seviye sağlanamamıştır. Okuryazar oranının az olduğu dönemde, cehalet rejime tehdit olarak görülmüştür. İşte bu bağlamda 1940 yılında Köy Enstitüleri yasası çıkarılmış ve rejime bağlı nesiller yetiştirme politikası benimsenmiştir. Ancak köylerde ve liberal görüşe sahip kesimlerde bu politika komünist nesiller yetiştiriyor iddiasını ortaya çıkarmıştır. Bu iddia sonrası dönemin tek parti yönetimi basına verdiği direktiflerle enstitüler politikasının gündem olmasını istemiştir. Dönemin gazetelerinde karar alıcıların belirlediği şekilde haber sınırlandırılmış veya ön plana çıkarılmıştır. Bu araştırmada siyasi güçlerin veya bir egemen grubun basın üzerinden gündem oluşturma süreci değerlendirilmiştir. Kuramsal çerçeve olarak gündem belirleme kuramı seçilmiştir. Bu kuram doğrultusunda, basının köy enstitülerinin kapatılmasındaki etkisi tartışılmıştır. Özellikle 1948 yılı itibari ile akademik anlamda araştırılmaya başlanan gündem oluşturma tezi, aynı yıllardaki Türkiye siyaseti ve basın ilişkilerini açıklamak için teorik bir çerçeve olarak kullanılmıştır. Söylem analizi yöntemi kullanılarak elde edilen veriler sonrası Türkiye'de basının siyasetçilerin aldığı kararlar üzerinde etkisi olduğu ve Köy Enstitülerinin kapatılması kararının buna bir örnek olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: köy enstitüleri, basın-siyaset ilişkisi, gündem belirleme, cumhuriyet, eğitim politikaları.

The founders of the Republic did not want to inherit the political culture from the past. For this reason, they wanted to change culture and politics through various revolutions. The new regime, which tried to adapt the revolutions to life, wanted to explain the system to the citizens through education policies. The desired level of education policies could not be achieved until 1938. In a period of low literacy, ignorance was seen as a threat to the regime. In this context, the Law on Village Institutes was enacted in 1940 and the policy of raising generations committed to the regime was adopted. However, this policy has raised the claim of raising communist generations in the villages. After this claim, the single-party administration of the period, with the directives it gave to the press, wanted the policy of institutes to be on the agenda. In the newspapers of the period, the news was limited or brought to the fore as determined by the decision makers. In this study, the process of agenda setting of the political forces or a sovereign group through the press was evaluated. Agenda setting, was chosen as the theory. In line with this theory, it is discussed with which directives the press reports or which political dominant forces determine the thinking of the citizens. The agenda-setting theory which was started to take part of the academic work since 1948, is chosen as the main theoretical framework for this thesis in order to evaluate the impact of the press on Turkish politics in those years. After closure of discourse analysis data obtained using the method that have an impact on decisions made by politicians and Village Institutes of press in Turkey it is found to be an example of the decision. Keywords: village institutes, press-politics relationship, agenda setting, republic, education policies.