Yapabilirlikler yaklaşımı perspektifinden Emma ve Jane Eyre'de İngiliz toplumundaki kadının rolü

Abstract

Bu çalışma, erken 19.yüzyıl ve Viktorya dönemine ait Emma and Jane Eyre romanlarını, kadının eğitim, evlilik, iş ve sosyal hayattaki rolleri açısından analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışma, zamanın iki kadın yazarının gözünden, kadınların gerçek hayatta yaşadıkları sorunları, otobiyografik ögeler de kullanarak, romanlarında kurguladıkları kadın kahramanlar üzerinden yansıtmaları açısından önem taşımaktadır. Bu, Austen'da, görgü romanı ve komik ögeler ile, Brontë'de ise gotik romantik detaylar ile zenginleştirilmiş Bildungsroman ile yapılmaktadır. Çalışmayı farklı kılan bir diğer özellik de, bu iki 'klasik' edebi eserin 'çağdaş' bir kuram olan Amartya Sen'in Yapabilirlikler Yaklaşımı perspektifinden incelenmesidir. Bu kuramları kullanmak önemli ve uygundur; zira kuram, kadınların hayatta ilerlemelerinin önünü tıkayan zamanın sosyal ve dini faktörlerinin aksine, kadınların da içinde bulunduğu, toplumda ayrımcılığa uğrayan gruplara sunulan fırsatların (yapabilirlikler) genişletilmesini ve onların kazanabilecekleri başarıları (functioning), yani, onları güçlendirmeyi (empowerment) öncelemektedir. Böyle yaparak, zamanın ilerici kadın yazarlarının kurgusal söylemleriyle toplumsal uygulamalara dair sergiledikleri karşı duruşu da anlamlandırabileceğimiz uygun bir zemin de yaratılmış olmaktadır. Son olarak, her ne kadar romanlardaki kadın kahramanlar kişisel gelişim süreçleri için çıktıkları serüveni tamamlasalar da, sonunda onlara zamanın popüler bir başarısı ve ataerkil toplumun temellerinden olan 'evliliği' getiren zaaflarının esiri olmaktadırlar; Emma, roman boyunca evliliği küçümseyerek sonunda ona teslim olmasıyla, Jane Eyre ise bağımsızlığa olan düşkünlüğünden evlilik için vaz geçmesiyle.

The current thesis aims to analyse the fictions of the early 19th century and Victorian time as Emma and Jane Eyre in terms of the roles of women in education, marriage, work and social life. The study bares significance in terms of the two women writers of the time reflecting in their novels through their heroines the issues women went through in real life by using autobiographical elements. This is done by the novel of manners and comic elements as with Austen, and with Brontë, through Bildungsroman enriched with gothic romantic details. Another aspect that makes this study different is that these two 'classical' literary works have been examined from the perspective of a 'contemporary' framework as the Capabilities Approach of Amartya Sen. Using this framework is important and appropriate as in contrast to the social and religious factors of the time that narrow the possibilities for women's expansion in life, it prioritizes the enhancement of opportunities presented to (capabilities) and achievements that can be attained (functionings) by discriminated groups in society including women; i.e. their empowerment. By doing so, a suitable ground is also created to make sense of the stance that progressivist writers of the time presented against the social conventions through their fictional discourses. As a final word, although the woman protagonists in the novels complete their quests for self-development, they are enslaved by their foibles that bring them the popular 'functioning' of the time, 'marriage' in the end, as one of the pillars of the patriarchal society; Emma, by despising marriage throughout and surrendering it in the end, and Jane Eyre, abandoning her devotion to independence for marriage.