Çok Taraflı Milletlerarası Tahkim

Abstract

Günümüzde uluslararası ticari ilişkiler, çok katmanlı hak ve borçlardan, karmaşık sözleşmelerden ve iç içe geçmiş tüzel kişiliklerden oluşan bir yapıya sahip olup geçmişte olduğundan daha farklı mahiyetteki uyuşmazlıklara vücut vermektedir. Tahkimden, uluslararası ticari aktörlerin uyuşmazlık çözüm yollarından ilk tercihi olarak, bu tipteki karmaşık ve çok taraflı uyuşmazlıklara da en az geleneksel iki taraflı uyuşmazlıklara olduğu kadar hızlı, ucuz ve etkin biçimde çözüm sağlaması beklenmektedir. Ancak tahkimin doğasından kaynaklanan bazı özellikleri çok taraflı tahkim yargılamalarını hem maddi hukuk bakımından hem de usul hukuku bakımından ulusal çok taraflı yargılamalardan da iki taraflı yargılamalardan da daha farklı bir pozisyona koymaktadır. Bu çalışma, çok taraflı tahkim yargılamalarının usul hukuku boyutuna yönelik kuş bakışı bir görüntü sunmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda hem ulusal hukuk sistemlerindeki milletlerarası tahkim yasalarında yer alan hem de kurumsal tahkim kurallarında yer alan çok taraflı yargılamaları mümkün kılan usul mekanizmaları incelenecektir. Bu mekanizmalar yargılamada aldıkları rol ve hizmet ettikleri amaç kapsamında birbirlerine benzemekle kalmayıp aynı zamanda benzer usuli zorluklar da yaratmaktadırlar. Bundan dolayı bu çalışmada, bu zorluklara yönelik bütüncül bir bakış açısıyla kapsamlı değerlendirmeler yapılmaya çalışılacak ve hem teorik hem de pratik yaklaşımlar geliştirilmeye çalışılacaktır. Türk hukukunda çok taraflı tahkim konusunda yapılan çalışmalarda genellikle çok taraflılığın yargılamada getirdiği zorluklar tekil olarak ve sınırlı olarak ele alınmıştır. Bu çalışmada, Türk hukuku ayrı bir mercek altına alınarak yasal ve kuramsal boşluklara işaret edilmeye çalışılacaktır. Anahtar Sözcükler: Milletlerarası Ticari Tahkim, Çok Taraflı Uyuşmazlıklar, Usul Hukuku, Birleştirme, Dahil EtmeToday, international trade is characterized by a structure composed of multi-layered rights and obligations, complex contracts, and intertwined legal entities, giving rise to disputes of a different nature compared to the past. As the primary dispute resolution method preferred by international commercial actors, arbitration is expected to resolve such complex and multiparty disputes as quickly, cost-effectively, and efficiently as it does with traditional biparty disputes. However, due to certain inherent characteristics of arbitration, multiparty arbitral proceedings occupy a distinct position compared not only to national multiparty litigation but also to biparty arbitral proceedings, both in terms of substantive and procedural law. This study aims to provide an overview of the procedural law aspects of multiparty arbitration. In this context, it will examine the procedural mechanisms that enable multiparty arbitration as found both in national legal systems' international arbitration laws and in institutional arbitration rules. These mechanisms not only serve similar purposes and play comparable roles in the proceedings, but also create similar procedural challenges. Therefore, this study seeks to conduct a comprehensive evaluation of these challenges from a holistic perspective and to develop both theoretical and practical approaches. In Turkish legal scholarship, the challenges arising from multiparty proceedings are usually addressed in a limited and fragmented manner. This study aims provide a special focus to Turkish law, identifying legislative and theoretical gaps in this area. Key Words: International Commercial Arbitration, Multi-Party Disputes, Procedural Law, Consolidation, Joinder