Ak Parti döneminde Türkiye-Afganistan ilişkileri

Abstract

11 Eylül 2001'de ABD'deki terör saldırılarından sonra, dünyada bir takım jeopolitik değişim yaşanmıştır. Saldırıların faili olarak bilinen El Kaide terör örgütünün Taliban hareketi ile ittifak halinde olması, Afganistan'ı ilk hedef haline getirmiştir. Ardından 7 Ekim 2001'de ABD'nin öncülüğünde yapılan askeri müdahale ile Taliban örgütü yıkılmıştı. Afganistan'da 11 Eylül 2001 sonrasında yaşanan gelişmeler sırasında Türkiye'de AK Parti siyasal iktidarı ele geçirmiş ve tek başına iktidar olmuştur. Dolayısı ile 'AK Parti Döneminde Türkiye – Afganistan İlişkileri' adı altında ele alınan bu çalışmanın ana muhtevasını, Türkiye'nin olaylardan sonraki tutumu, Afganistan ile olan siyasi, ekonomik, askerî ve kültürel ilişkileri oluşturmaktadır. Bu çerçevede Türkiye NATO kapsamında iki kez üstlendiği ISAF komutası ve NATO Kıdemli Sivil temsilciliği görevi ile Afganistan'daki uluslararası güçler bağlamında layığı ile kendi görevini yerine getirdiği gibi, TİKA, Maarif Vakfı, Yunus Emre Enstitüsü, Türk Kızılay'ı ve diğer sivil toplum kuruluşları ile bireysel olarak da Afganistan'da ciddi çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmaların mahiyetinin akademik ortamda işlenmesi, Türkiye'nin Afganistan'daki faaliyetlerinin gelecek nesillere aktarılması açısından son derece önemlidir. Bu çalışma literatür tarama yöntemi ve yapılan röportajlara dayanmaktadır. Yapılan araştırmalar, raporlar, bilimsel makaleler ve kitapların yanında gazete haberleri ile internet sayfalarından da yararlanılmıştır. Bunun yanında farklı dönemlerde Afganistan'da görev yapan diplomatlar ve diğer kuruluş üyeleri ile söyleşiler de gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada ilk olara Afganistan hakkında genel bilgiler verilmiş ve daha sonra tarihsel süreçte Türkiye - Afganistan ilişkileri ele alınmıştır. Son olarak da 11 Eylül gelişmeleri ve AK Parti döneminde Türkiye – Afganistan ilişkileri incelenmiştir.

After the terrorist attacks in the USA on September 11, 2001, some geopolitical changes took place in the world. The Al Qaeda terrorist organization, known as the perpetrator of the attacks, is in alliance with the Taliban movement, making Afghanistan the first target. Then, on October 7, 2001, the Taliban organization was destroyed by the military intervention led by the USA. During the developments in Afghanistan after September 11, 2001, the AK Party seized political power in Turkey and became the sole ruler. Therefore, the main content of this study, which is discussed under the name of 'Turkey - Afghanistan Relations during the AK Party Era', consists of Turkey's attitude after the events and its political, economic, military and cultural relations with Afghanistan. In this context, Turkey has fulfilled its duty in the context of international forces in Afghanistan, as the ISAF command and NATO Senior Civilian representative, which it has undertaken twice within the scope of NATO, as well as individually with TIKA, Maarif Foundation, Yunus Emre Institute, Turkish Red Crescent and other non-governmental organizations. He also carried out serious work in Afghanistan. Processing the nature of these studies in an academic environment is extremely important in terms of transferring Turkey's activities in Afghanistan to future generations. This study is mostly based on the literature review method and interviews. In addition to the research, reports, scientific articles and books, newspaper news and internet pages were also used as necessary. In addition, interviews were held with diplomats and other organization members who served in Afghanistan at different periods. In terms of structure, this study first gave general information about Afghanistan and then Turkey-Afghanistan relations in the historical process were discussed. Finally, the developments of September 11 and Turkey-Afghanistan relations during the AK Party period were examined.