Skopos Kuramı çerçevesinde Newmark ve Vinay ve Darbelnet'in tıp çevirisinde kullanılan yöntemlerinin karşılaştırmalı analizi

Abstract

Tıp ve tıp çevirisi tarihi insanlık tarihi kadar eskidir. Diğer bilimsel alanlar arasında tıp, her zaman özel ve farklı bir yere sahip olmuştur, çünkü tıp insanoğluyla, onun bedeni ve ruhuyla doğrudan ilgilidir. Acı çeken insanlara deva bulma, onların hayatını uzatmaya çalışma, asırlar boyunca her zaman ilgi konusu olmuştur. Bu yüzden, diğer çeviri dalları arasında tıp çevirisi büyük ve özel bir öneme sahiptir.Günden güne küreselleşen dünyamızda, yeni hastalıkların, yeni teşhis ve tedavi yöntemlerinin keşfedilmesi ve internet yoluyla bunlara erişimin kolaylaşmış olması tıp çevirisine yeni bir boyut kazandırmıştır.Bu tez, tıp çevirisinde kullanılan yöntemleri tanıtmayı ve farklı tıbbi metin türleri açısından bu yöntemleri karşılaştırmayı amaçlamaktadır. Tıp metinleri hedef okur profiline göre sınıflandırıldıkları için, bu karşılaştırmalı analizde, çevirideki işlevsel yaklaşımlara ve özellikle de hedef okuyucuyu, onun ihtiyaçlarını, niyetlerini ve beklentilerini çeviri etkinliğinin merkezine alarak, bilimsel ve teknik çeviriye yeni bir bakış açısı getiren Skopos Kuramı hareket noktası olmuştur. Tezde, doğrudan ve dolaylı çeviri yöntemleri ile onların alt başlıkları olan ödünçleme, öyküntü, sözcüğü sözcüğüne çeviri, aktarım, modülasyon, eşdeğerlik ve adaptasyon gibi çeviri yöntemlerinin kullanımı gösterilmiş ve örnek akademik, profesyonel ve popüler metin çevirileri üzerinde bu yöntemlerin karşılaştırması yapılmıştır.Anahtar Sözcükler: Tıp çevirisi, tıbbi metin türleri, skopos, hedef okur, çeviri yöntemleri.

The history of medicine and the medical translation is as old as the history of the mankind. Medicine has already had a special and different place among other scientific fields, because it is directly related to the human beings, to their body and soul. Finding a remedy for the suffering people, trying to prolong one?s life have always been an issue of concern for the ages. For this reason, among other translation branches, medical translation has been of great and special importance.In our ever globalizing world, with the discovery of the new diseases, new methods of diagnosis and treatment, and the easy accessibility of these through internet, medical translation has taken on a new dimension.This thesis aims at introducing the methods used in medical translation and making a comparison of them with respect to different medical text types. In this comparative analysis, the Skopos theory which brought a new point of view to the functionalist approaches in translation, and especially to the scientific and technical translation as taking the target reader, his needs, intentions and the expectations into the centre of the translation activity has been the starting point since medical text types are categorized according to the profile of the target readers. In the thesis, the use of direct and oblique translation methods and of their subtitles like borrowing, calque, literal translation, transposition, modulation, equivalence, and adaptation has been shown and these methods have been compared on the translations of sample academically, professionally and popularly written medical texts.Key Words: Medical translation, medical text types, skopos, target reader, translation methods.