Bosna-hersek'te Devlet İnşa Süreci: 1996-2013 Dayton Antlaşması Sonrasında Bosna-hersek'

Abstract

Bu tez çalışmasının amacı, Dayton Antlaşması sonrasında Bosna-Hersek'te devlet inşa sürecinin nasıl gerçekleştiğini ortaya koyup analiz etmektir. Bu süreç gerçekleşirken Bosna-Hersek'in yaşadığı sorunlar ve karşılaştığı zorluklar incelenmiştir. Dayton Antlaşması öncesi dönem için, Bosna Savaşı incelenmiştir. Bu bağlamda Bosna-Hersek'i savaşa götüren sürecin nasıl gerçekleştiği ortaya koyulmuştur. Bosna-Hersek, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan II. Yugoslavya'yı oluşturan altı cumhuriyetten birisi idi. Bu dönemde Josip Broz Tito'nun liderliğinde Bosna-Hersek büyük imtiyazlara sahip olmuştur. Fakat 1980 yılında Tito'nun ölümünden sonra Yugoslavya Devleti'nde kırılmalar meydana gelmiştir. 1990'lı yılların başında Soğuk Savaş'ın sonra ermesi, Komünizmin çökmesi ve milliyetçilik akımının ortaya çıkmasıyla Yugoslavya bölünmüştür. Bölünen Yugoslavya'dan çıkan yeni devletler birbirleriyle çatışmalara girmiştir. Çatışmalardan en çok etkilenen devlet, üç etnik gruptan oluşan Bosna-Hersek olmuştur. Bu çatışmalar savaşa dönüşerek, Bosna Savaşı'nı ortaya çıkarmıştır. Üç etnik grubun kanlı savaşı üç buçuk yıl sürmüş ve uluslararası toplumun müdahalesi sonucu savaşı bitiren Dayton Antlaşması imzalanmıştır. Dayton Antlaşması, Bosna-Hersek'i etnik olarak bölgelere bölmüştür. Ülke, Sırp Cumhuriyeti (RS) ve Bosna-Hersek Federasyonu (FBİH) olarak iki entiteye ve ayrıca Brčko adıyla bir de özerk bölgeye ayrılmıştır. Federasyon da kendi içinde halkın etnik yapısına göre on kantona bölünmüştür. İlaveten uluslararası toplumun Bosna-Hersek'te himayesi olarak bulunan Yüksek Temsilcilik Ofisi (OHR) mevcuttur. Bu makam, antlaşmanın sivil yönlerini uygulamak için kurulmuştur. Fakat bütün sivil kurumların başı ve son söyleme yetkisi olduğu için, Bosna-Hersek demokrasisi üzerinde bir gölge gibi durmaktadır. Bosna-Hersek'te Dayton Antlaşmasıyla kurulan karmaşık idari ve siyasi yapı, ülkede etnik bölünmüşlüğü keskinleştirmiştir. Bu etnik bölünmüşlük, parlamentoya da yansımış ve ülke sık sık siyasi krizlerle karşı karşıya kalmaktadır. Bosna-Hersek'in uluslararası toplumla bütünleşme hedefleri (AB ve NATO süreci), gerçekleştirilemeyen reformlar yüzünden tehlikededir. Bosna-Hersek'te yapılması gereken, ülke içi bütün etnik grupların ortak anlaşmasıyla Dayton Antlaşması'nın baştan sona yenilenmesi gerekmektedir. Anahtar Sözcükler: Yugoslavya, Bosna-Hersek, Bosna SavaĢı, Dayton AntlaĢması,Etnik kimlik, Devlet inĢa süreci, Sırbistan, Hırvatistan.This thesis is aimed to explain and analyze state-building process in Bosnia and Herzegovina after the Dayton Agreement. Problems and difficulties faced by Bosnia and Herzegovina during this process and the period before the Dayton Agreement, as well as Bosnian war are analyzed. In this context, the circumstances took Bosnia and Herzegovina into war is exposed. Bosnia and Herzegovina was one of the six republics of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia that was founded in the aftermath of World War II. During this period, under the leadership of Josip Broz Tito, Bosnia and Herzegovina had great privileges. After the death of Tito, however, Yugoslav state began to crumble. In the early 1990s, the cold war ended, Communism collapsed and ideology of nationalism caused the breakup of Yugoslavia. Newly founded states after the breakup of Yugoslavia engaged in combat. Bosnia and Herzegovina, consist of three ethnic groups, was most effected by the war. These combats turned into war and Bosnian war started. Until the Dayton agreement was signed, the bloody war had continued for three years and international community's intervention brought the war to an end. The Dayton Agreement caused division of Bosnia and Herzegovina ethnically. The State of Bosnia Herzegovina was set as of the Federation of Bosnia-Herzegovina and of the Republika Srpska as two entities, Brčko as an autonomous district. The Federation was divided into ten cantons according to the people's ethnic origin. There is also the Office of the High Representative (OHR) in Bosnia and Herzegovina to oversee the civilian implementation of the agreement. Since this Office is the head of civilian institutions, it is a shadow over the Bosnia and Herzegovina's democracy process. The administrative and political structure of Bosnia and Herzegovina that established after the Dayton agreement has sharpened ethnic dividedness. This ethnic dividedness has been reflected in parliament and the country faces with political crisis frequently. Bosnia and Herzegovina's integration goals with international community (EU and NATO process) are in danger because of incomplete reforms. With the consensus of all ethnic groups in the country, the Dayton Agreement has to be renewed. Key Words: Yugoslavia, Bosnia and Herzegovina, Bosnian war, Dayton Agreement, Ethnic identity, State-building process, Serbia, Croatia.