Hidrolojik ve hidrolik taşkın ötelemesinin karşılaştırılması, Dicle nehri üzerinde örnek çalışma

Abstract

Bu çalışma, nehir taşkın öteleme problemini iki yaklaşımla ele almaktadır: sırasıyla HEC-HMS ve HEC-RAS yazılım programlarını kullanarak hidrolojik ve hidrolik taşkın öteleme yöntemleri. Bu yöntem ve yazılımların karşılaştırılması için, Dicle Nehri üzerinde Al Shargat ve Samarra Barajı arasındaki 158 km'lik kısımda bir örnek çalışma yapılmıştır. Her iki yazılıma girdi olarak 2019 ilkbaharındaki sel olayının gözlemlenen giriş hidrografı verilerek, ötelenmiş çıkış hidrografı tahmin edilmiştir. Gözlenen HEC-HMS ve HEC-RAS çıkış akımlarının pik debileri sırasıyla 6437.00 m3/s, 6538.70 m3/s ve 6600.29 m3/s olarak elde edilmiştir. HEC-HMS ve HEC-RAS çıkış pik debilerinin zamansal ötelenmesi, gözlemlenen çıkıştakiyle tamamen aynıdır. Gözlenen ve tahmin edilen pik debilerdeki farklılıklar HEC-HMS'te ayrıntılı veri eksikliği ile HEC-RAS'ta ise çalışma alanında taşkın yatağına su basmasını önlemek için seddeler eklenmesiyle ilişkilidir. Determinasyon katsayılarının 1'e yakın olduğu göz önünde bulundurularak gözlenen ve tahmin edilen çıkış akımlarının iyi bir doğrusal ilişki içinde olduğu saptanmıştır.This study deals with channel flood routing problem with two approaches: hydrologic and hydraulic flood routing using software programs HEC-HMS and HEC-RAS, respectively. For the comparison of these methods and software, a case study is carried out on a 158 km long reach on the Tigris River, between Al Shargat and Samarra Dam. With the observed inflow hydrograph of the flood event in the spring of 2019 as an input to both software, the routed outflow hydrograph is predicted. The peak discharge of the observed, HEC-HMS, and HEC-RAS outflows are obtained as 6437.00 m3/s, 6538.70 m3/s, and 6600.29 m3/s, respectively. The translation of the HEC-HMS and HEC-RAS outflow hydrographs are estimated exactly the same as the observed outflow. The differences in the observed and estimated peak discharges are related with the lack of detailed data in HEC-HMS and added levees in HEC-RAS to prevent overflowing to floodplain in the study area. The observed and estimated outflow are found to be in good linear relation considering their coefficient of determination values close to 1.