User Preferences in Indoor Lighting Design: Aesthetic and Functional Effects of Artificial Light Sources in Residential Living Spaces

Abstract

Konut mekânlarının tasarımında, yapay aydınlatma unsurunun, önemli bir bakış açısı ve hassasiyetle ele alınması gereken bir konu olduğu bilinmektedir. Yanlış yapay aydınlatma tasarımı, algı ile birlikte görsel konforun azalmasına, aynı zamanda gereksiz enerji sarfiyatına da yol açmaktadır. Konutlarda, kullanıcı tercihleri ve yaşam tarzlarındaki çeşitlilik, bireyler arasındaki farklı beğeniler ve her mekâna ait farklı fonksiyonlar, yapay aydınlatma tasarımında standartlaşmayı zorlaştırmaktadır. Bu çalışma, yapay aydınlatmanın konut iç mekân tasarımındaki rolünü inceleyerek, farklı ışık kaynaklarının ve armatürlerin mekân algısı, konfor ve enerji verimliliği üzerindeki etkilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Öncelikle aydınlatma kavramı, teknikleri ve temel prensipleri ele alınmış, ardından doğal ve yapay aydınlatma türleri karşılaştırılmıştır. Yapay aydınlatmanın temel ögeleri, lamba türleri ve armatürler detaylandırılmış, farklı aydınlatma sistemlerinin mekân fonksiyonlarına uygun kullanımına odaklanılmıştır. Çalışmada, konut iç mekânlarının işlevlerine göre sınıflandırılması yapılarak, farklı mekân türlerinde yapay aydınlatmanın kriterleri ve tercihleri incelenmiştir. Aydınlatma seçiminde görsel konfor, enerji tasarrufu, sürdürülebilirlik, estetik ve psikolojik faktörlerin etkileri analiz edilmiştir. Araştırmanın alan çalışması bölümünde, belirlenen bir mekân üzerinden dijital görselleştirme yöntemleri kullanılarak farklı yapay aydınlatma senaryoları oluşturulmuştur. Katılımcılara sunulan anketlerle, farklı ışık kaynakları ve armatürlerin mekânsal algı üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Bulgular, yapay aydınlatmanın kullanıcı deneyimi ve mekânsal konfor üzerindeki kritik rolünü ortaya koymaktadır. Elde edilen veriler doğrultusunda, yapay aydınlatmanın konut iç mekân tasarımındaki etkin kullanımı için öneriler geliştirilmiş ve farklı aydınlatma sistemlerinin optimum tasarım kriterleri belirlenmiştir. Çalışma, iç mekân tasarımında aydınlatma tercihlerinin fonksiyonel, estetik ve psikolojik boyutlarını bütüncül bir yaklaşımla ele alarak, tasarımcılara ve araştırmacılara yol göstermeyi amaçlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Yapay Aydınlatma, LED Lambalar, Fotometrik Değerler, Psikolojik Etkiler, Görsel Konfor Kriterleri.

Artificial lighting plays a vital role in residential interior design and must be approached with careful consideration. Improper lighting design can negatively affect spatial perception and visual comfort while also leading to unnecessary energy consumption. The diversity in user preferences, lifestyles, and functional requirements of different spaces makes it challenging to standardize artificial lighting solutions in residential interiors. This study explores the role of artificial lighting in residential interior design, evaluating how different light sources and fixtures influence spatial perception, comfort, and energy efficiency. The research first examines fundamental lighting concepts, techniques, and principles, followed by a comparison of natural and artificial lighting. The key components of artificial lighting, including different lamp types and fixtures, are analyzed with a focus on their functional suitability in interior spaces. Residential spaces are categorized according to their functions, and criteria for artificial lighting design are investigated. The study evaluates the impact of lighting choices on visual comfort, energy efficiency, sustainability, aesthetics, and psychological well-being. A field study is conducted using digital visualization techniques to simulate different artificial lighting scenarios within a selected space. Participants are surveyed to assess how various light sources and fixtures affect spatial perception and overall experience. The findings emphasize the critical role of artificial lighting in enhancing both the functionality and ambiance of residential interiors. Based on the research results, recommendations are proposed for optimizing artificial lighting design in residential spaces. The study provides a comprehensive approach to lighting design, integrating functional, aesthetic, and psychological considerations, and serves as a valuable resource for designers and researchers seeking to improve lighting strategies. Key Words: Artificial Lighting, LED Lamps, Photometric Values, Psychological Effects, Visual Comfort Criteria.