Bir haber çevirisi çalışması: Rusya-Ukrayna çatışması ile ilgili haberlerin Türkçe'ye çevrilmesi örneği

Abstract

Habercilik dünyada ilk ortaya çıktığından bu yana giderek daha geniş alanları kapsayan, coğrafi ve kültürel olarak dünyanın her yerinden ve her katmandan insanın bilinçli veya bilinçsizce etkileşim içine girmesini sağlayan en temel olgudur. Günümüzde küreselleşme ve dijitalleşme sonucunda özellikle çevrimiçi medya organları sayesinde dünyanın en uzak noktasından bile haber alabilmekteyiz. Haberin kitleler üzerinde sahip olduğu çok büyük etki haber yazımı ve çevirisi konusunda pek çok kriteri ve süreç üzerinde etkisi olan pek çok faktörü beraberinde getirmiştir. Haberlerin farklı dillere çevrilmesinde ve hedef kitleye hitap eden bir metin ortaya çıkarılmasında kaynak metnin uğradığı değişimler karşılaştırmalı bir inceleme ve eleştiri için özellikle biçem, söylem ve kültür açısından önemli başlıklar oluşturmaktadır. Haber çevirisinin analizi, değerlendirilmesi veya eleştirisi için kapsamlı bir yöntemin bugüne kadar ortaya konmamış olması bu çalışmanın amacını belirlemiştir. Bu bağlamda iki önemli çeviri kuramcısı Raymond van den Broeck ve Margret Ammann'ın modelleri ele alınmış ve bunların birleştirilmesiyle oluşturulan çeviri eleştiri modeli ışığında geçtiğimiz yıldan bu yana dünya gündeminin büyük bölümünü işgal eden Rusya-Ukrayna çatışmasına ilişkin Türkçe ve İngilizce haberler incelenmiştir. Kuramcıların sunduğu adımlar, kaynak ve erek metinler arasındaki işlevin belirlenmesi, benzerlik ve farklılıkların ortaya çıkarılması açısından benzer amaçlarına sahip olduğundan birbiriyle örtüşen adımlar birleştirilmiş ve çekirdek bir modele ulaşılmıştır. Her bir haber metni çifti çevirmenin tercihlerini ortaya çıkarmak için maddeler halinde analiz edilmiştir. Broeck ve Ammann bir çeviriyi doğru ya da yanlış olarak değerlendirmekten kaçınmaya çalıştıklarından, bu seçimlerin amacına ve sonucuna odaklanılmıştır. Değişiklikler, eklemeler, çıkarmalar, sesdizimsel ve sözdizimsel değişiklikler belirlenerek yorumlanmış ve sonuç olarak bu tercihlerin nedenleri belirlenmiştir.

Since its first appearance in the world, journalism is the most basic phenomenon that covers ever wider areas, enabling people from all over the world and from all layers to interact consciously or unconsciously, geographically and culturally. Today, as a result of globalization and digitalization, we can get news even from the farthest point of the world, especially thanks to online media outlets. The enormous impact of the news on the masses has brought along many criteria in news writing and translation, and many factors that have an impact on the process. The changes in the source text in the translation of the news into different languages and in producing a text that appeals to the target audience constitute important topics for a comparative analysis and criticism, especially in terms of style, discourse and culture. The research stage of this study has shown that a thorough method for analyzing, evaluation or criticism of news translation has not been put forward so far, a fact which constitutes the initial aim of this study. In this context, the models of two important translation theorists, Raymond van den Broeck and Margret Ammann, were taken and Turkish and English news about the Russia-Ukraine conflict, which has occupied the largest part of the world's agenda since last year, were examined in the light of the translation criticism model created by combining them. As the steps offered by the theorists have matching objectives in terms of determining the function and identifying the similarities and difference between the source and target texts, they are intertwined and a core model has been reached. each news text pair is analyzed in an itemized way in order to bring out the translator's choices. Since Broeck and Ammann has tried to avoid deeming a translation right or wrong, the focus is placed on the purpose and outcome of these choices. The alterations, additions, omissions, phonetic and syntactic changes are brought to light and interpreted accordingly and the reasons of these preferences are identified as a result.