Ertelenmiş Vergi Uygulaması ve Bıst100 Şirketlerinin Performansı Üzerine Etkilerinin İncelenmesi

Abstract

Vergi kanunlarının amacı, işletmelerin ödeyecekleri verginin doğru tespit edilmesini sağlamaktır. Muhasebe standartlarının amacı ise işletmelerin gerçekleştirdikleri finansal işlemlerin gerçeğe uygun bir şekilde raporlanmasının sağlanmasıdır. Vergi kanunları ile muhasebe standartları arasında olan bu amaç farklılığı nedeniyle işletmelerin elde ettikleri kar kavramı farklı şekillerde hesaplanmaktadır. Muhasebe standartları uyarınca hesaplanan kara ticari kar; vergi kanunları uyarınca hesaplanan kara ise mali kar adı verilmektedir. Ticari kar ile mali kar arasında oluşan farklar sürekli ve geçici farklar şeklinde ortaya çıkar. Söz konusu farkların geçici olması durumunda işletmeler için ertelenmiş vergi müessesesi doğmaktadır. İşletmeler için doğan bu vergi ertelemesi durumu ertelenmiş vergi varlıkları ile yükümlülükleri; ertelenmiş vergi gelirleri ve giderleri şeklinde finansal tablolara yansıtılmaktadır. Geçmişte yapılan araştırmalar, finansal tablolara yansıtılan ertelenmiş vergi bileşenlerinin; pay senedi kazançları, karlılık oranları, şirket değerini belirleyen oranlar ve dolayısıyla pay senedi fiyatlarına etkisinin olabileceğini göstermiştir. Bu çalışmanın amacı 2013-2022 döneminde BIST 100 endeksinde yer alan şirketlerde hesaplanan ertelenmiş vergi gelirlerinin hisse senedi fiyatları üzerinde etkisinin olup olmadığının araştırılmasıdır. Araştırmada nicel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. IBM SPSS 29.0 programı kullanılarak veri seti Çoklu Regresyon Analizine (En Küçük Kareler Yöntemi) tabi tutulmuştur. Yapılan analiz sonucunda; tüm sektörlerin genelinde işletmelerin ertelenmiş vergi gelirlerinin hisse senedi fiyatları üzerinde olumlu etkisinin olmadığı; buna karşın inşaat ve bayındırlık, teknoloji sanayi ve toptan ve perakende ticaret sektörlerinde ertelenmiş vergi gelirlerinin hisse senedi fiyatları üzerinde olumlu etkisinin olduğu sonucuna varılmıştır.

The purpose of tax laws is to ensure that the tax to be paid by businesses is determined correctly. The purpose of accounting standards is to ensure that the financial transactions carried out by businesses are reported truthfully. Due to this difference in purpose between tax laws and accounting standards, the concept of profit obtained by businesses is calculated in different ways. Commercial profit, calculated in accordance with accounting standards; The profit calculated in accordance with the tax laws is called financial profit. The differences between commercial profit and financial profit arise in the form of permanent and temporary differences. If these differences are temporary, a deferred tax institution arises for businesses. This tax deferral situation for businesses is reflected in the financial statements in the form of deferred tax assets and liabilities; deferred tax income and expense. Research conducted at the past has shown that the deferred tax components reflected in the financial statements; It has shown that it can have an impact on stock returns, profit growth, firm value, and therefore stock prices. The purpose of this thesis is to investigate whether the deferred tax revenues calculated at the companies contained BIST 100 index at the 2013-2022 term have an effect on stock prices. Quantitative research methods were used in the research. Using IBM SPSS 29.0 program, the dataset was subjected to Multiple Regression Analysis (Least Squares Method). As a result of the analysis; across all sectors, deferred tax revenues of businesses do not have a positive impact on stock prices; On the other hand, it was concluded that deferred tax revenues had a positive effect on stock prices in the construction and public works, technology industry, and wholesale and retail trade sectors.