Velayet-i fakih ve papalık kurumlarının siyasal bir etki mekanizması olarak niteliksel bir karşılaştırması

Abstract

Dini kurumlar, siyasal sistem içerisinde gerekli koşullar oluştuğunda bir aktör olarak toplumsal ve siyasi süreçlere dahil olmaktadır. Bu araştırmada Şii Ulema Sınıfı ile Katolik Ruhban Sınıfının ilahi otoriteye dayandırdıkları yetki ile sosyal ve siyasal inşa süreçleri içindeki davranışlarının analizi yapılmıştır. Çalışmada postyapısalcılık kuramı ile söylem analizi yöntemi kullanılarak tezin kuramsal çerçevesi oluşturulmuştur. Bu çalışma postyapısalcı yaklaşım ile Velayet-i Fakih ve Papalık kurumlarının dini otoriteleriyle, siyasal otorite üzerinde etkili bir aktör olmalarına ilişkin süreci tarihsel kaynaklar ve olaylar ile ele alarak, bireyi, toplumu, iktidarları, toplumsal hareketleri, toplumsal kurumları, normları ve söylemleri tarihsel bağlamda analiz etmektedir. Velayet-i Fakih ile Papalık kurumlarının bu unsurlara yönelik etkileri, baskıları, etkileme mekanizmaları ve bunların sonuçları niteliksel bir analiz ile açıklanmaktadır. Dini otoritelerin değişen siyasi koşullar karşısındaki söylemleri, benzerlikleri ve farklılıkları postyapısalcılık kuramı ile Michel Foucault'nun kavram ve analizleriyle değerlendirilmiştir. Din adamlarının, dini otoritelerini siyasal bir etki ve baskı mekanizması olarak kullanmalarına ilişkin değerlendirme, Polonya ve İran'daki kadınların kürtaj haklarına karşı tutum ve söylemleri üzerinden yapılmıştır. Dini otoriteleri ile kadınlara ilişkin süreçlerde siyasi bir etki mekanizması olarak hareket ederek, görüşlerini kabul ettirmek için kullandıkları söylemlerin siyasi ve toplumsal algıya olan etkisi değerlendirilmiştir. Bu etki sonucunda, din adamlarının toplumu yeniden inşa etme sürecindeki rollerine ilişkin değerlendirilmeler yapılmıştır. Müslüman inancına sahip, şeriat ile yönetilen bir devlet olan İran ile Hristiyan, demokratik ve seküler bir devlet yönetimine sahip olan Polonya'nın, kürtaja bakış açısı ve siyaseti etkileme biçimlerinin benzerliklerine ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır. Anahtar Sözcükler: Katolik Kilisesi, Kürtaj, Papalık, Şii Ulema Sınıfı, Velayet-i Fakih

The religious institutions are involved in the social and political processes as an actor when the necessary conditions arise in the political system. In this research, the behavior of the Shiite Ulama Class and the Catholic Clergymen in the social and political construction processes with the authority based on the divine power was analyzed. In the study, the theoretical and conceptual framework of the thesis was created by using the poststructuralism theory and the discourse analysis method. This study deals with the process of Velayat-e Faqih and Papacy being effective actors on political authority with a poststructuralist approach, with historical sources and events, analyzes the individual, society, authority, social movements, social institutions, norms and discourses in the historical context. The effects, the pressures, the mechanisms of influence and results of the Velayat-e Faqih and the Papacy on these elements, are explained with a qualitative analysis. The discourses, similarities and differences of religious authorities in the face of changing political conditions were evaluated with the theory of poststructuralism and with reference to the concepts and analyzes of Michel Foucault. Evaluation of the clergymen's use of their religious authority as a political influence and pressure mechanism was made through the attitudes and discourses of women in Poland and Iran against abortion rights. By acting as a political influence mechanism in the processes related to women with their religious authorities, the effect of the discourses they use to get their views accepted on political and social perception was evaluated. As a result of this effect, evaluations were made about the role of the clergymen in the process of rebuilding the society. Evoluations relating to similarities of the perspective to abortion and the ways they influence diplomacy between Persia, which is a Muslim state and governed by Shariah and Poland, which has Christian, democratic and secular state governance have been carried out. Keywords: Catholic Church, Abortion, Papacy, Shiite Ulama Class, Velayat-e Faqih