Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) döneminde Türkiye'nin Irak, iran ve Suriye ile ilişkileri

Abstract

ÖZET SARGI İslam, 'Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Döneminde Türkiye'nin Irak, İran ve Suriye ile İlişkileri', Yüksek Lisans, Ankara, 2014. AKP döneminde Türkiye'nin Irak, İran ve Suriye ile ilişkilerinin ekonomik, siyasi gelişmeler ve bölgesel gelişmelerin ilişkilere yansımaları temel alınarak incelenmesi ve AKP öncesi dönem ile AKP dönemi arasında bir karşılaştırma yapmak, bu çalışmanın temel amacıdır. Çalışmada karşılaştırma metodu kullanılmakla birlikte, konuyla ilgili yayınlanmış kitap, dergi, makale ve gazetelerden yararlanılmıştır. Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Türkiye'nin cumhuriyetin kuruluşundan AKP iktidarına kadar olan dönemde Ortadoğu politikası ile AKP döneminde Türkiye'nin Ortadoğu politikası ele alınmıştır. İkinci bölümde AKP dönemi Türkiye-Irak ilişkileri incelenmiştir. Bu bölümde Türkiye'nin AKP öncesi dönemde Irak ile ilişkilerinin genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. 11 Eylül ve sonrasında ABD'nin Ortadoğu politikasının genel bir değerlendirmesi yapılıp, İkinci Körfez Savaşı'nın Türkiye-Irak ve Türkiye-ABD ilişkilerine yansımaları ele alınmıştır. Bu bölümde Türkiye-Irak ekonomik ve siyasi ilişkileri, Kerkük'ün statüsü sorunu ele alınmıştır. Ayrıca Türkiye'nin Kuzey Irak politikası incelenmiştir. Üçüncü bölümde AKP dönemi Türkiye-İran ilişkileri ele alınmıştır. Bu bölümde Türkiye-İran ilişkileri bölgesel ve küresel gelişmeler göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir. İkilinin İkinci Körfez Savaşı'nda ve sonrasında yürüttükleri politikalar ve bu politikaların ikili ilişkilere yansımaları ele alınmıştır. İki ülkenin ekonomik ilişkileri, PJAK'a ve PKK'ya tutumları, Filistin sorunu bağlamındaki yakınlaşmaları değerlendirilmiştir. İlaveten İran'ın nükleer çalışmaları nedeniyle ABD ile yaşadığı sorunlar, Türkiye'nin sorunun çözümünde oynadığı rol değerlendirilmiştir. Ayrıca ikilinin Suriye sorunu nedeniyle yaşadığı gerginlikler de incelenmiştir. Dördüncü bölümde AKP dönemi Türkiye-Suriye ilişkileri ele alınmıştır. İkilinin İkinci Körfez Savaşı ve sonrasına Irak politikaları, Refik Hariri suikastı, Türkiye-Irak Krizi, Suriye-İsrail füze krizi gibi gelişmelerin ikili ilişkilere yansımaları incelenmiştir. İkilinin AKP döneminde siyasi ve ekonomik ilişkileri ile Suriye sorunu, Türkiye'nin ve diğer güçlerin Suriye sorununa yönelik politikaları ve Suriye muhalefetinin yapısı hakkında bir değerlendirme yapılmıştır. Suriye sorununun çözümü için ortaya atılan Annan Planı, Cenevre-1, Cenevre-2 toplantıları da incelenmiştir. Anahtar Sözcükler 1. Türkiye'nin Ortadoğu Politikası 2. AKP'nin Ortadoğu Politikası 3. Türkiye-Irak İlişkileri 4. Türkiye-İran İlişkileri 5. Türkiye-Suriye İlişkileri

ABSTRACT SARGI İslam, 'Turkey's Relationships with Iraq, Iran and Syria During the Governance of Justice and Development Party (JDP)', Postgraduate, Ankara, 2014 The main aim of this study is to analyze political and regional developments, Turkey's relationships with Iraq, Iran and Syria and to compare the pro-JDP era with post-JDP era. In this study, comparison method has been used and books, magazines, articles and newspapers related to the topic were used as references. This study is composed of four chapters. In the first chapter, Turkey's Middle East policy all the way back from the establishment of Turkish republic until JDP government and Turkey's Middle East policy during the JDP era are examined. In the second chapter, the relationship between Turkey and Iraq is analyzed. In this section, a general analysis of Turkey-Iraq relationships before the JDP government ıs made. Based on the evaluation of United States' Middle East policy, the reflections of Second Gulf War on the relationships of Turkey-US and Turkey-Iraq are studied. Also in this section, Turkey-Iraq economic and political relationships and Kirkuk crisis are examined. Besides Turkey's Northern Iraq policy is analyzed. In the third chapter, Turkey-Iran relations during the JDP government are elaborated. In this section, Turkey-Iran relations are evaluated under the light of regional and global developments. Policies of these two countries and reflections of these policies on the relations after the Second Gulf War are evaluated. Other issues evaluated are their economic relations, their attitude towards PJAK and PKK and their convergence in terms of Palestine policies. Besides these, the problems Iran is facing with US because of the nuclear program, and how Turkey's role in the solution of this problem are analyzed. Also, the tension between these two countries regarding the Syria case is analyzed. In the fourth chapter, Turkey-Syria relations are elaborated. Reflections of their relations on Second Gulf War and post-war Iraq policies, assassination of Refik Hariri, Turkey-Iraq crisis and Syria-Israel missile crisis are analyzed. Political and economic relations at both countries during the JDP's rule, Syria problem, Turkey's and other countries' policies concerning Syria problem and structure of Syria's opposition are examined. Besides, Annan Plan, Cern-1 and Cern-2 meetings to find a solution to Syria problem are analyzed. Key Words 1. Turkey's Middle East Policy 2. JDP's Middle East Policy 3. Turkey-Iraq Relations 4. Turkey-Iran Relations 5. Turkey-Syria Relations