Üniversitelerde akademisyenlerin kayırmacılık algılarının örgütsel bağlılığa etkisinde iş doyumunun aracılık rolü: Ankara ili örneği

Abstract

Kurumların, hedeflerine ulaşabilmeleri ve performanslarını arttırabilmeleri için kendilerine yüksek düzeyde bağlılık hisseden ve iş doyumu yüksek olan insan gücüne ihtiyaçları vardır. Kayırmacılık, kurumların hedeflere ulaşmasını engelleyen, varlığını tehlikeye atan etik dışı bir olgudur. Kayırmacı davranışlar akademisyenlerin örgütsel bağlılık ve iş doyumuna zarar vermektedir. Bu çalışma, Ankara ili kamu ve vakıf üniversitelerinde görev yapan akademisyenlerin kayırmacılık algıları ile örgütsel bağlılık ve iş doyumu seviyelerinin demografik durumlardan etkilenip etkilenmeyeceğini saptamak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nicel araştırma yöntemi olarak betimsel ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Bu araştırmada, üniversitelerin sahipliği esas alınarak Tabakalı Rastgele Örnekleme yöntemi ile akademisyenler tanımlanmıştır ve değerlendirmeye 518 (323 online, 195 yüz yüze) anket katılmıştır. Araştırmaya dâhil olan akademisyenlerin sosyo-demografik özellikleri, 'Kayırmacılık Ölçeği', 'Örgütsel Bağlılık Ölçeği' ve 'Minnesota İş Doyum Ölçeği' değerlendirilmiştir. Sonuçlar istatistiksel paket programlar aracılığıyla incelenerek yorumlanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi, t testi, Tukey ve Anova testleri, tanımlayıcı istatistiksel yöntemler ve korelasyon analizi gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda, akademisyenlerin kayırmacılık algılarının (Ort.=2,67) düşük düzeyde, örgütsel bağlılıkları (Ort.=3,05) ve iş doyumlarının (Ort.=3,69) orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, akademisyenlerin yaş, üniversite statüsü, yöneticilik yapma durumu, meslekte toplam çalışma süresi değişkenlerine göre kayırmacılık algılarında istatistiksel anlamda farklılık görülmüştür. Buna ek olarak, akademisyenlerin yaş, aylık gelir durumu, üniversite statüsü, toplam çalışma süresi, mevcut üniversitede çalışma süresi, yöneticilik yapma durumu, meslekte toplam çalışma süresi durumları ile iş doyumu arasında etkili bir fark yarattığı saptanmıştır. Ayrıca, yöneticilik yapma durumu, mevcut üniversitede çalışma süresi durumlarına göre örgütsel bağlılık düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılık görülmüştür. Bununla beraber yapılan korelasyon analizi neticeleri akademisyenlerin kayırmacılık algıları ile örgütsel bağlılık ve iş doyumu arasında olumsuz yönde bir ilişki olduğunu göstermiştir. Anahtar Sözcükler: Kayırmacılık, Örgütsel bağlılık, İş doyumu, Akademisyen, ÜniversiteOrganizations need manpower with a high level of commitment and job satisfaction to reach their goals and increase their performance. Nepotism is an unethical phenomenon that prevents organizations from achieving their goals and threatens their existence. Nepotistic behaviours harm the organizational commitment and job satisfaction of academicians. This research was managed to fix whetherto feel of nepotism organizational commitment and job satisfaction levels of academics working in public and foundation universities in Ankara will be affected by demographic conditions or not. In the research, a descriptive relational (correlational) survey model was used as a quantitative research method. In this research, academics were defined by the Stratified Random Sampling method based on the ownership of universities, and 518 (323 online, 195 face-to-face) questionnaires were applied. The socio-demographic characteristics of the academicians involved in the research were evaluated according to the 'Nepotism Scale', the 'Organizational Commitment Scale' and the 'Minnesota Job Satisfaction Scale'. The obtained data were analyzed through statistical package programs and the results were interpreted. Confirmatory factor analysis, t-test, Tukey and Anova tests, descriptive statistical methods and correlation analysis were performed. According to the research, it was determined that academicians' perceptions of nepotism (mean=2.67) were low, and their organizational commitment (mean=3.05) and job satisfaction (mean=3.69) were moderate. As a result of the findings of the study, there was a statistically important difference in the perceptions of nepotism as a result of to the variables of academicians' age, university status, managerial status, and total working time in the profession. Besides, it has been determined that there is an effective difference between academicians' age, monthly income, university status, total working time, working time at the current university, being a manager, total working time in the profession and job satisfaction. In addition to, a statistically important difference was observed in the levels of organizational commitment according to the status of being a manager and working time at the current university. However, the results of the correlation analysis showed that there is a negative relationship between academicians' perceptions of nepotism, organizational commitment and job satisfaction. These studies should be expanded in the national and international arena so that more strategies can be developed on what institutional effects and results can reveal nepotism, organizational commitment and job satisfaction. Keywords: Nepotism, Organizational Commitment, Job satisfaction, Academician, University