Tüketicilerin alışveriş merkezlerine yönelik tutumları ile hedonik ve faydacı satın alma motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Mal ve hizmetlerin çeşitliliğinin artması, gelir seviyesi ve tüketicilerin tüketim alışkanlıkları tüketicileri ihtiyaçlarının dışında harcama yapmaya yöneltmiştir. Sayıları her geçen gün artan, kentlerin bir sembolü haline gelen ve kentli tüketicilerin vazgeçilmezi olan alışveriş merkezleri alışveriş tercihlerinin değişmesine neden olmuştur. Bu çalışmanın teorik kısmında tüketimin tarihçesi ve tüketim türlerinden olan hedonik ve faydacı tüketimin tanımı yapılmış, amaçları ele alınmıştır. Tüketim olgusu ile ilişkisi olan tüketici ve tüketici satın alma davranışlarının yapısal özellikleri değerlendirilmiş, alışveriş merkezlerinin tarihsel gelişimi ve tüketicilerin alışveriş merkezlerine yönelik tutumlarına değinilmiştir. Teorik çerçeveden hareketle araştırmada anket uygulaması yapılmış ve tüketicilerin hedonik ve faydacı satın alma motivasyonları ile alışveriş merkezlerine yönelik tutumlarının cinsiyet ve yaş değişkenlerine bağlı olarak farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amaçlanmıştır. Tüketicilerin satın alma motivasyonları ile alışveriş merkezlerine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin de değerlendirildiği çalışmada, Ordu ilinde yaşayan ve Novada AVM'yi ziyaret eden 406 kişiye ulaşılmıştır. Faktör analizi ile yapısal geçerliği ve cronbach alpha katsayısı ile güvenirliği anlaşılan araştırma sonucunda AVM'lere yönelik tutumlar ile hedonik ve faydacı satın alma motivasyonlarında cinsiyet açısından anlamlı farklılık olmadığı saptanmıştır (p>0.05). AVM'lere yönelik tutumlar (F=1.492, p>0.05) ve hedonik satın alma motivasyonu (F=2.098, p>0.05) toplam puanlarına göre varyans analizi sonucunda yaş kategorilerine bağlı anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Faydacı satın alma motivasyonu alt boyutları toplam puan ortalamaları açısından ise yaş kategorilerine bağlı (F=2.965, p<0.05) bir farklılık tespit edilmiştir. Tukey çoklu karşılaştırma testi sonucunda 50 ve üstü yaş grubu ile diğer tüm yaş grupları arasında farklılık olduğu ortaya çıkmıştır. Ölçekler arasındaki ilişki ve bu ilişkinin yönü değerlendirildiğinde, tüketicilerin AVM'lere yönelik tutumları ile hedonik satın alma motivasyonları (r = 0.435, p<05) ve faydacı satın alma motivasyonları (r = 0.412, p<05) arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Buna göre AVM'lere yönelik tutum puanları artarken hedonik ve faydacı motivasyonlara yönelik olumlu bir tutum geliştiği ve pozitif yönlü bir korelasyon oluştuğu anlaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tüketim, Hedonik tüketim, Faydacı tüketim, Tüketici, Tüketici satın alma davranışları, Alışveriş merkeziIncreasing variety of goods and services, income level and consumption habits of consumers have led consumers to spend outside their needs. Shopping centers, which are increasing in number every day, becoming a symbol of cities and indispensable for urban consumers, have caused shopping preferences to change. In the theoretical part of this study, the history of consumption and the definition of hedonic and utilitarian consumption, which are the types of consumption, have been defined and their objectives have been addressed. The structural features of consumer and consumer purchasing behaviors, which are related to the consumption phenomenon, were evaluated, the historical development of the shopping centers and the attitudes of the consumers towards the shopping centers were discussed. Based on the theoretical framework, a survey was conducted in the research and it was aimed to determine whether consumers' hedonic and utilitarian purchasing motivations and attitudes towards shopping centers differ depending on gender and age. In the study, in which the relationship between consumers' purchasing motivations and attitudes towards shopping malls was also evaluated, 406 people living in Ordu province and visiting Novada AVM were reached. In this study whose structural validity with factor analysis and the reliability understood wiht the cronbach alpha coefficient, it was determined that in terms of gender there were no significant differences in the reason of preferring AVM's and the hedonic and utilitarian purchasing (p>0.05). As a result of variance analysis, it was determined that there was no significant difference depending on age categories according to the total reasons of shopping malls (F = 1.492, p> 0.05) and hedonic purchase motivation (F = 2.098, p> 0.05). However it has been identified a significant difference in terms of utilitarian buying motivation sub-dimensions and total score averages depending on age categories (F = 2.965, p <0.05). The result of the Tukey multiple comparison test revealed that there was a significant difference between the age group of 50 and over and all other age groups. When the relationship between the scales and the direction of this relationship is evaluated, it is observed that there is a positive relationship between consumers' attitudes to prefer AVM's and hedonic purchasing motivations (r = 0.435, p <05), and utilitarian purchasing motivations (r = 0.412, p <05). Accordingly, it is understood that while the attitude points of choosing shopping malls increase, a positive attitude towards hedonic and utilitarian motivations has developed and a positive correlation has occurred. Keywords: Consumption, Hedonic consumption, Utilitarian consumption, Consumer, Consumer purchasing behavior, Shopping center