Sanal mağazalarda iç mekân algısı

Abstract

Alışveriş eyleminin gerçekleştiği mağaza mekânlarının ana amacı ürün ve hizmet satışı yapmak olmakla birlikte mekânsal tasarımı bu amacı temel alarak yapılmaktadır. İçmimarların ise bu noktada misyon ve vizyonları, müşterilerin mağaza dış mekânından farklı bir mekâna adım attıklarını, tasarım ve atmosferi yaratan faktörler aracılığıyla müşteriye hissettirmektir. Tarihsel süreç boyunca sosyal ve ekonomik yapı değiştikçe, teknoloji geliştikçe bunlara bağlı olarak alışveriş eylemi de değişiklik göstererek mağaza mekânlarının evirilmesine sebebiyet vermiştir. Mekânların değişmiş olması da bireylerin beş duyuları ile çevreden aldıkları uyarıları zihinde anlamlandırarak kişisel deneyimleri, karakterleri, mensup oldukları kültürler gibi bileşenler ile harmanlayarak mekânın algılama sürecinin farklı gerçekleşmesini sağlamıştır. Sanal mağazalar, tarihsel süreç içinde gelişim ve değişim gösteren mağaza mekânlarının geleneksel ve fiziksel yapılarından çıkarak belirli teknolojiler kullanılarak sanal ortam içinde oluşturulan ürün ve hizmet satışı gerçekleştiren mekânlardır. Dijitalin ve teknolojinin gelişmesi ile müşterilerin hizmetine giren, pandemi süreci esnasında ise ivmelenen sanal mağazalar, moda mağazacılığı ve mağaza tasarımı sektörlerine ve literatüre hızlı bir giriş yapmıştır. Sanal mağazalar, fiziksel mağazalarda var olan ve mağaza atmosferini uluşturan bazı faktörlere ve bileşenlere sahip olmadığından müşterilere farklı bir deneyim yaşatmakta, mekânsal algı açısından farklılık göstermektedir. Bu çalışma, mekân algısı kavramını gelecekte tasarlanacak olan sanal mağazalara yönelik incelemektedir. Araştırmanın birincil amacı sanal mağazalardan alışveriş yapmayı tercih eden Milenyum ve Z jenerasyonlarının mekânsal algı yönünden farklılıklarını incelemektir. İkincil amaç ise artırılmış gerçeklik teknolojisinin (AR) modelleme-animasyon ve fotorealistik-animasyon olmak üzere iki farklı teknoloji kolu ile geliştirilmiş sanal mağazaların yarattığı mekânsal algıdaki farklılıklarını değerlendirmektir. Çalışmanın amacı doğrultusunda mekânsal algıyı ölçme anketi yapılarak, katılımcıların cevapları ve çalışmanın amacı doğrultusunda istatistiksel analiz ve değerlendirilme yapılmaktadır. Çalışmanın sonucunda, elde edilen veriler ışığında sanal mağaza mekânı ve algı değerlendirmeleri yapılarak, sanal mağazaların mekân ve tasarımına dair önerilerde bulunulmaktadır. Sanal mağaza atmosferinin oluşturulmasında etkili olan mekânsal, boyutsal ve görsel algı bağlamında, sanal mağaza mekânlarında göz önünde bulundurulması gereken etmenler belirtilmektedir. Anahtar Sözcükler: Mekân Algısı, Mağaza Atmosferi, Mağaza İç Mekân Tasarımı, Sanal Mağaza, Artırılmış Gerçeklik.Although the main purpose of the store spaces, where the shopping action takes place, is to sell products and services, the spatial design is based on this purpose. At this point, the aim of interior architects is to make the customers feel that they are stepping into a different space from the outside of the store, through design and atmosphere. Throughout the history, as the social and economic structure has changed and technology has developed, the shopping action has also changed depending on these, causing the evolution of store spaces. The fact that the spaces have changed has also provided a different realization of the perception process of the space by blending it with components such as personal experiences, characters, and cultures by making sense of the warnings that individuals receive from the environment with their five senses. Virtual stores are places that sell products and services created in a virtual environment by using certain technologies, leaving the physical structures of store spaces that have developed and changed in the historical process. With the development of technology, virtual stores, which entered the service of customers and accelerated during the pandemics, made a rapid entry into the fashion merchandising and store design sectors and literature. Since virtual stores don't have some of the factors that exist in physical stores and create the store atmosphere, they provide customers with a different experience and differ in terms of spatial perception. This study examines the concept of space perception for virtual stores that will be designed in the future. The primary purpose of the research is to examine the differences in spatial perception of Millennials and Z generations who prefer to shop from virtual stores. The secondary aim is to evaluate the differences in spatial perception created by virtual stores developed with two different technology branches, namely modeling-animation and photorealistic-animation of augmented reality technology (AR). In line with the purpose of the study, a spatial perception measurement survey is conducted, statistical analysis and evaluation are made in line with the answers of the participants. As a result of the study, in the light of the data obtained, the virtual store space and perception evaluations and suggestions are made about the space and design of the virtual stores. In the context of spatial, dimensional and visual perception, which are creating the virtual store atmosphere, the factors to be considered in virtual store spaces are specified.