İsrail'in Kuzey Irak politikası, bu politikanın Türk iç ve dış politikalarına yansımaları

Abstract

ÖZET Türkiye'deki akademik ve siyasi çevrelerde genelde Kürt sorunu, özelde ise Kuzey Irak bağlamında Kürt sorunu sık sık tartışma konusu yapılmıştır. Ancak Kürt sorununun siyasi boyutuyla ve özellikle de bir 'Kürt Devleti' hedefiyle çok yakından ilgili olan İsrail'in bu konuyla bağlantısı üzerinde yeteri kadar durulmamıştır. Oysa bu ülke, Ortadoğu'da bir Kürt Devleti kurulmasını isteyen ve kendisine bu yönde bir strateji belirleyen yegane güç olarak, çok daha fazla büyüteç altına alınmayı gerektirmektedir. Bu tez, Kuzey Irak'taki gelişmelerle İsrail boyutunu inceleme konusu yapmakta ve sözkonusu ülkenin, Kürt sorunundaki rolünü ve bu rolün nedenini ayrıntılı bir biçimde analiz etmektedir. İsrail'in 'Kürt Politikası'nı detaylı biçimde görmek son derece önemlidir, çünkü 'ABD'nin Kürt Politikası' olarak tanımlanan politikalarda İsrail'in Kürt Politikası'nın izlerini görmek mümkündür. İsrail'in genel anlamda güvenlik konsepti ve Ortadoğu stratejisinin bir analizi yapılmadan Kuzey Irak'taki Kürt sorunu tam olarak anlaşılamaz. İsrail Ortadoğu'daki varlığını daimi bir tehdit altında görmektedir. İsrail'in bu tehdide karşı hep çatışma eksenli bir politika tercih etmesi onun için rasyonalitenin bir gereğidir. Çevresini kuşatan Arap denizi tarafından yok edilme korkusu yaşayan İsrail, varlığının devamını kendisini kuşatan Arap ülkelerinin istikrarsızlıklarında ve onların iç etnik kargaşa ortamlarıyla zayıf düşüp parçalanmalarında aramakta ve bu noktadan hareketle komşu devletlerin bünyesinde yer alan ayrılıkçı hareketlere kayıtsız kalmamakta, onları desteklemektedir. Bu genel dış politika anlayışının Irak versiyonu da Kuzey Irak'ta gelişen Kürt isyanını destekleme şeklinde kendini göstermiş ve göstermektedir. Bu bağlamda, tezimde İsrail'in bahsi geçen politikalarını Kuzey Irakla bağlantı kurarak ayrıntısıyla irdelemeye çalıştım. Çok boyutlu ve kompleks bir uluslararası ilişkiler yumağının ürünü olan Kuzey Irak'taki Kürt sorunu yalnız İsrail-Irak ilişkileri bağlamında ele alınamaz. Kürt sorununu etkileyen en önemli denklemlerden olan İran-İsrail, İran-Irak, Türkiye- İsrail, Türkiye-Irak ilişkilerinin ve bu ilişkilerin içinde İsrail'in koruduğu özel konumun incelemesi konunun derinlemesine analizi için bir gerekliliktir. Ayrıca, İsrail'in Kürt stratejisinin 'ABD'nin Kürt stratejisine' nasıl etki ettiği sorusu ya da bir başka deyişle Washington'daki İsrail lobisinin Kürt sorunuyla olan ilişkisi, bu lobilerin Kuzey Irak ile ilgili faaliyetlerinin bilinmesini gerektirmektedir. Bu konularda tezimde incelemeye tabi tutulmuştur. Bölgede bir Kürt Devleti kurulmasını kendi toprak bütünlüğü için büyük bir tehdit olarak gören Türkiye'nin, bölgede bir Kürt Devleti kurulması fikrinin en kadim ve istikrarlı destekçisi olan İsrail'le stratejik ortak haline gelmeye çalışmasının ne denli irrasyonel bir seçim olduğu ve ironik bir durum arzettiği İsrail ile Türkiye'nin bölgedeki menfat uyuşmazlıklarının yol açtığı çatışma alanlarının, uzlaşma alanlarından fazla olduğu tezin ileriki bölümlerinde ortaya konmaya çalışılmıştır. Özellikle, bu tezimin hazırlanması sırasında bana verdiği destek, gösterdiği ilgi ve alaka nedeniyle tez danışmanım sayın Yrd.Doç.Dr.Zeynep DAĞI hocama teşekkürlerimi bir borç bilirim.ABSTRACT The Kurdish Question, especially in the context of Northern Iraq has been widely discussed in the Turkish academic and political circles for years. Yet the involvement of Israel in the issue, who is deeply concerned with the political aspects of the Kurdish Question and foundation of the 'Kurdish State', has stayed out of sight. However Israel deserves greater interest for being the only political power in the region strategically acting upon the foundation of a Kurdish State. This thesis aims to present the ties between the developments in Northern Iraq and Israel; thus tries to analyse Israel's role in the Kurdish Question and historical reasons of this role in detail. It is quite important to understand Israeli foreign policy on the Kurdish Question, for USA's policy on the issue carries significant traces of it. The Kurdish Question in Northern Iraq cannot be clearly captured without understanding the Israeli concept of security and its Middle Eastern Strategy. Israel considers its existence in the Middle East under continuous threat, so it is a rational necessity for it to protect itself with clash oriented foreign policies. Always having the fear of being demolished by the surrounding Arab states, Israel tries to assure its existence by encouraging instability and internal conflicts in those countries, so by giving support to the separatist movements. A specific and a very recent version of this general policy is the Israeli support for the Kurdish riot in Northern Iraq. In this context with this thesis I tried to examine above mentioned Israeli policies within their relation to Northern Iraq. Yet of course, the multi-leveled and complex problem of Kurds in Northern Iraq cannot be handled only with reference to Israeli connections. Iran-Israel, Iran-Iraq, Turkey-Israel, Turkey-Iraq relations and the special position Israel occupies in those equations are also required to be analysed in order to understand the issue in depth. Furthermore the question of Israeli impact on USA policies via the Israeli lobby in Washington necessitates the deciphering of activities of this lobby in Northern Iraq. In this thesis I also tried to focus on those issues. I reserved one chapter to exhibit and elaborate on the irrationality and irony of the Turkish stance towards the strategic alliances with Israel, with disregarding the essential interest conflict between Turkey and Israel. For Turkey in the region a Kurdish state is a serious threat against its territorial unity, yet Israel is the most devoted supporter of the idea of an independent Kurdish State. Thus actually between Turkey and Israel areas of conflict overweight the areas of consensus. Especially wish to present my indebtedness and deepest gratitude for my advisor Yrd.Doç.Dr.Zeynep DA?I, for her continuous support and help on the process of writing this thesis.