İmtiyazlı ortaklık tartışmaları ve Türkiye-AB ilişkilerine etkisi

Abstract

Avrupa entegrasyonu, bölgedeki ekonomik, politik, yasal ve kültürel anlardaki bütünleşmeyi ifade etmektedir. Uzun yıllar AB temel politikalarının odak noktası olan Avrupa entegrasyonu, zaman içinde çeşitli çevrelerden tepkiler toplamış ve farklı kültürlere ve toplumlara karşı olan hoşgörü ve saygının gelişmesi kapsamında sorgulanır hale gelmiştir. Bunun sonucunda AB farklılaştırılmış entegrasyon anlayışı üzerine yoğunlaşmış ve aday ülkelerle üye ülkelerin AB ilişkileri kapmasında daha farklı seçenekler bulmayı hedeflemiştir. Bu doğrultuda ortaya çıkan imtiyazlı ortaklık seçeneği, AB üyeliği için yoğun yeniliklere ve çabalara imza atan Türkiye'ye sunulmuştur. Ancak hedefi tam üyelik olan Türkiye'nin bu seçeneğe karşı olan bakış açısı ve toplumdaki karşılığı süreci ve Türkiye-AB ilişkilerini büyük ölçüde etkisi altına almıştır. Bu çalışmada, AB bünyesinde imtiyazlı ortaklık fikrinin hangi süreçler ve olaylar doğrultusunda şekillendiği tarihsel olaylardan verilen örneklerle incelenmiştir. Aynı zamanda Türkiye'nin AB'ye bakışı ve üye olmak isteme nedenleri de derinlemesine incelenerek, 2005 yılında başlayan müzakerelerin imtiyazlı ortaklık kapsamında nasıl şekillendiği 2005 öncesi dönemle kıyaslamalar yapılarak açıklanmıştır. Müzakerelerin başlamasından sonraki süreçte yaşanan aksaklıklar ve aksamaların imtiyazlı ortaklık tartışmalarıyla da beraber toplumda nasıl bir reaksiyona sebep olduğu da memnuniyet anketleriyle aktarılmıştır. Bu doğrultuda imtiyazlı ortaklık tartışmalarının bir sonucu olarak yükselişe geçen Türkiye'deki Euroskeptik anlayışın da Avrupa ve AB'ye karşı olan toplumsal görüşe verdiği ciddi zararlar aktarılmaktadır.European integration aims the economic, political, legal and cultural integration in the European region. Despite of European integration concept's importance for the EU, it started to be questioned as a result of demands for respect against different cultures and societies. As a result of that, the EU started to focus on differentiated integration and tried to find further integration options for candidate states and member states. According to that, privileged partnership option was thought and offered to Turkey which accomplished many reforms and worked hard for the EU membership. However, as Turkey's priority was full-membership, Turkey's position towards privileged partnership and public debates concretely influenced the process and relations between Turkey and the EU. In this research, processes and events which caused the privileged partnership option was examined by giving referances to particular events. Moreover, Turkey's position for the EU and membership was also analyzed in order to understand privileged partnership option's influence over the negotiations starting with 2005 by comparing the process with the previous relations with the EU. In addition to privileged partnership debates, adversities and delays in negotiations also created public debates and this public reaction was reflected. In light of that, rise in Euroscepticsm debates, as a result of privileged partnership debates, and its negative impacts on Turkey's standing against Europeanness and the EU were also examined.