Harold Pinter'ın tiyatro eserlerinin Foucault'nun iktidar ve mekân bağlamlarında incelenmesi: Doğum Günü Partisi, Git Gel Dolap, Kapıcı, Sera ve Bir Tek Daha, Dağ Dili, Küller Küllere

Abstract

Bu tez, Harold Pinter'ın tiyatro eserlerinde, Michel Foucault'nun iktidar ve mekân teorileri bağlamında 'disipliner iktidar'dan 'otoriter iktidar'a geçişini incelemektedir. Foucault'nun panoptizm ve heterotopik mekânı bu amaca ulaşmakta kullanılacak yöntemler olacaktır. Pinter'ın ilk ve son dönem oyunları, iktidar siyasetinin yerel mekândan uluslararası mekâna geçişinin izini sürmek amacıyla seçilmiştir. Bu çalışma, Foucault'nun disipliner iktidarını ve 'öteki mekânları' Pinter'ın politik oyunları üzerinden bağlamsallaştırmaktadır. Siyasi içerik hapsetme, iktidar siyaseti ve gözetim gibi kilit kavramları bağlamsallaştırmak için bilinçli olarak seçilmiştir. Keith Peacock, Pinter üzerine kaleme aldığı kitabında, Pinter'ın oyunlarında siyasi bir ideolojiye sahip olmadığını, bunu Pinter'ın kendisinin dile getirdiğini söyler. Oyun yazarı bu tiyatro oyunlarının birer politik analiz olmadığını 'gizlenmemiş ahlâkî tiksintisini' dile getirdiğini vurgular. Peacock, ilk dönem oyunlarının 1950'lerin 'kurumsal' oyunları olduğunu ve son dönem oyunlarının 1980'lerin 'devlet' oyunları olduğunu öne sürer. Son dönem oyunları daha çok azınlık haklarının güçsüzleştirilmesi, Nazi katliamı, Amerika'nın diğer ülkeler üzerindeki hakimiyeti gibi uluslararası meseleler üzerinedir. Bu oyunlar Doğum Günü Partisi, Git Gel Dolap, Kapıcı, Sera ve Bir Tek Daha, Dağ Dili, Küller Küllere mekansal analize uygun oldukları için seçilmiştir. Mekân kuramcılarından Henri Lefebvre, 'mekân politik olduğu için bir mekân siyaseti vardır' der. Bu alıntı, esasen ortaya konmak istenen ana fikri özetlemektedir. Bu tez 'sapma heterotopyası' bağlamında hem panoptik bir ceza sistemini hem de heterotopya yani 'öteki bir mekân' olarak akıl hastanelerini, psikiyatri hastanelerini, hapishaneleri konuşlandırmaktadır. Sonuç olarak, bu tez yukarıda bahsi geçen Foucault kavramlarını Pinter'ın politik ve açık-politik oyunlarında örneklendirir ve yeni bir çerçeveye yerleştirmeyi amaçlar. Anahtar Sözcükler: panoptikon, heterotopya, Harold Pinter, politik drama, iktidar siyaseti.

This dissertation aims to study the transition from 'disciplinary power' to 'authoritarian power' in the theoretical context of Michel Foucault's power and space in Harold Pinter's selected early and late plays. Foucault's concepts of panopticism and heterotopic space are the methods to attain the goal in Harold Pinter's dramatic output. Pinter's early and later plays are selected with the objective of tracing the power politics from local to international space. This study contextualises Foucauldian disciplinary power and 'other spaces' through the political plays of Pinter. The political content is opted deliberately for contextualising the key concepts: the incarceration, power politics and surveillance. As Keith Peacock propounds that there is no political ideology in Pinter's plays and the dramatist shares his 'undisguised moral revulsion'. Peacock suggests his early plays are the 'institutional' plays of the 1950s and his later plays are the 'state' plays of the 1980s. His later plays are more on the topic of international issues concerning disempowerment of minority rights, Holocaust, American dominance over other countries. These plays The Birthday Party, The Dumb Waiter, The Hothouse, The Caretaker and One for the Road, The Mountain Language, Ashes to Ashes are selected because they comply with the spatial anaysis. As one of the space theorists, Henri Lefebvre says 'there is a politics of space because space is political' (L'espace et Politique 39). This quote sums up what is essentially intended to be put forth. This dissertation deploys asylums, psychiatric hospitals, prisons both as a panoptic penal structure and an 'other space' within the context of 'heterotopia of deviation'. To conclude, it unfolds and reframes Foucauldian concepts elaborated above in the political and overtly political plays of Pinter. Key Words: panopticon, heterotopia, Harold Pinter, political drama, power politics.