Uluslararası hukukta insani müdahale: Libya ve Suriye örneklerinin değerlendirilmesi

Abstract

2010 yılı sonunda Tunus'ta başlayan ve tüm Orta Doğu'yu etkisi altına alan Arap Baharı'ndan bölge ülkeleri farklı düzeylerde etkilenmiştir. Protestoların şiddetli yaşandığı bazı ülkelerde yönetimlerin isyancılara karşı kuvvet kullanımı tartışmalara yol açmış, uluslararası toplumun müdahale sorumluluğu ilkesini gündeme getirmiştir. Özellikle Libya ve Suriye'de ülke liderlerinin halkına uyguladığı zulümler tüm dünyanın tepkisine yol açmıştır. Libya'da Kaddafi'nin halkına uyguladığı şiddet, Birleşmiş Milletler'in Güvenlik Kurulu kararı sonrasında gerçekleştirilen insani müdahale ile sonlandırılmıştır. Suriye'de ise Beşar Esad'ın halkına yönelik kuvvet kullanımına karşı ülke bazlı kısıtlı müdahaleler gerçekleştirilmiş olsa da uluslarüstü bir aktör olan Birleşmiş Milletler, insani müdahalede bulunmamıştır. Bu tez çalışması, uluslararası hukuktaki insani müdahalelerin ülkelere, zamana ve gelişen dinamiklere göre farklılık arz ettiğini; Libya ve Suriye örneklerini karşılaştırarak değerlendirmektedir. Ek olarak Birleşmiş Milletler, bölgesel örgütler ve tekil devletler dahil olmak üzere uluslararası aktörlerin krizlere yanıt olarak insani müdahaleleri başlatma - yürütmedeki rolünü ve bunu yaparken karşılaştıkları zorlukların, ikilemlerin üzerinde durmaktadır. Çalışmada Libya'da insani müdahale uygulanırken neden Suriye'de uygulanamadığını sorusuna odaklanmaktadır. 2011'de Libya'ya yönelik olarak gerçekleşen insani müdahale incelenerek, bu durumun genel insani müdahale konseptine nasıl bir katkıda bulunduğu değerlendirilmektedir. Suriye'deki insani müdahale eksikliği konusu tartışılarak, bu sürecin karşısındaki engeller ve tartışmalı noktaları ele alınmaktadır. Bu çerçevede, insani müdahale konusunda her vakanın kendine özgü bağlamını dikkate almanın önemi ve belirli zorluklara ve koşullara yönelik özel stratejilere duyulan ihtiyaç vurgulanmaktadır.At the end of 2010, the Arab Spring, which started in Tunisia and spread across the Middle East, affected the countries in the region at different levels. In some countries where protests were violent, the use of force by the governments against the rebels sparked debates and brought the principle of the international community's responsibility to intervene to the agenda. Especially in Libya and Syria, the atrocities committed by the leaders of the countries against their people caused the reaction of the whole world. In Libya, Gaddafi's violence against his people was ended with a humanitarian intervention following the United Nations Security Council resolution. In Syria, although limited country-based interventions were carried out against Bashar al-Assad's use of force against his people, the United Nations, as a supranational actor, did not engage in humanitarian intervention. This thesis evaluates that humanitarian interventions in international law differ according to countries, time and evolving dynamics by comparing the cases of Libya and Syria. It also highlights the role of international actors, including the United Nations, regional organizations and individual states, in initiating and conducting humanitarian interventions in response to crises and the challenges and dilemmas they face in doing so. The study focuses on the question of why humanitarian intervention was implemented in Libya but not in Syria. The humanitarian intervention in Libya in 2011 is analyzed and its contribution to the overall concept of humanitarian intervention is evaluated. The lack of humanitarian response in Syria is discussed and the obstacles and controversial points in this process are addressed. It emphasizes the importance of taking into account the specific context of each case and the need for tailored strategies to address specific challenges and circumstances.