Gelişen kentlerde ulaşım koridorları üzerindeki açık mekânların kentsel kamusal alan olarak geliştirilmesine yönelik örnek bir çözümleme ve yöntem önerisi

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, gelişen kentlerin ulaşım koridorlarındaki yeni oluşumlarında kamusal yaşamın devam ettirilmesi ve yeni tasarlanacak bölgelerde kamusal mekân oluşumunun sağlanması için alanda incelemelere, problemlerin saptanmasına, potansiyellerin ortaya çıkarılmasına ve değerlendirmelere yönelik çözümleme ve çoklu yöntem önerisi geliştirmektir. Bu çalışma için ilgili oldukları düşünülen, insan-çevre-mekân ilişkilerine, kamusallık, kamusal yaşam, kamusal ve özel alan kavramlarına ilişkin teoriler ve bu kavramlara yönelik çalışmalar incelenmiş ve yaklaşımlar değerlendirilmiştir. Teorisyen ve mimarların kamusal alan kavramını kentsel mekânla nasıl ilişkilendirdikleri araştırılmış ve tartışılmıştır. Kentsel proje uygulamalarında kamusal mekân elde etmenin yurtdışı örnekleri üzerinden değerlendirmeler yapılmıştır. Kavramsal ve kuramsal çerçeve ile oluşturulan bilgiler doğrultusunda, alan çalışmasında yapılan analizler için bundan sonra yapılacak benzer çalışmalarda da kullanılabilecek bir model önerisi oluşturulmuştur. Öneri modelin uygulanması için, insan-çevre-mekân araştırmalarında kullanılan farklı araştırma yöntemleri belirlenmiştir. Model ve yöntem çalışma alanı olarak seçilen Ankara-Eskişehir aksı Dumlupınar ulaşım koridorunda sınanarak, geliştirilmiştir. Alan çalışması yapılırken, çok boyutlu analiz yöntemleri kullanılmıştır. Analizler, anket çalışması sonucundaki kullanıcı verileri ile desteklenmiştir. Anket çalışması, kullanıcıların çalışma alanındaki kentsel mekân ile kurdukları ilişki, kullanımları ve algılarını derinlemesine incelemek ve ortaya çıkarmak için yapılmıştır. Çalışma alanında kamusal yaşamın sürdürülebilmesi ve kamusal alan oluşma potansiyelleri, yerinde ve belgeler üzerinde yapılan çalışmalarla ortaya çıkartılarak, mimari ve kentsel tasarım için yeni veriler oluşturulması sağlanmıştır. Üst ölçekte yapılan analizlerin yanında alt alanlara yönelik süreci belgelemek için arşiv araştırmaları yapılmıştır. Bu araştırmalar özel mülkiyetteki açık alanlarla, kamu mülkiyetindeki kamusal alanların bütünleşmesine yönelik potansiyellerin ortaya çıkartılmasını sağlamıştır. Çalışma, aynı zamanda farklı kentlerdeki ulaşım koridorları üzerinde bulunan yeni oluşumların sınanması ve çözümlenmesi için çoklu yöntem önerisi içermektedir. Bu önerilen yöntem mevcut durumu değerlendiren ve çözümler için nelerin olması gerektiğine dair bilgi veren bir yapı oluşturmaktadır. Gelişen kentlerde gözlemlenen ulaşım koridorlarının üzerinde kentselliğin gelişmesine yönelik bir yaklaşım ve yaşanabilir/yürünebilir kamusal açık mekânlar için örnek bir çalışma ve değerlendirme yöntemi sunulmaktadır.The basic aim of this study is to develop analyses and multiple method proposals directed at investigations, identification of problems, revealing of potentials and evaluations in the field in order to maintain public life in new formations along transportation corridors of developing cities and ensure formation of public spaces in regions to be designed. Theories and studies related with human-environment-space relations and concepts of publicness, public life, public and private spheres, which were considered as relevant to this study, were investigated and approaches were reviewed. The manner in which theoreticians and architects have associated the concept of public sphere with urban space was researched and discussed. Procurement of public space in urban project implementations were evaluated through foreign examples. A model, that can be used in similar studies to come was developed and proposed for the analysis that was done for the area studied in line with the information produced based on the conceptual and theoretical frameworks. Various research methods employed in human-environment-space relations were identified for the implementation of the proposed model. The model and the method were tested and developed in the Dumlupınar transportation corridor on Ankara Eskişehir axis which was chosen as the work area. Multidimensional analysis methods were used while carrying out fieldwork. Analyses were supported by user data obtained as a result of the questionnaire study. The questionnaire study was conducted to examine thoroughly and reveal the relationship established by the users with the urban space in the working area, their uses and perceptions. New data have been produced for architectural and urban design by revealing potentials for sustaining public life and producing public space in the work area through work carried out in situ and on documents. In addition to the analyses made at an upper scale, archive researches were carried out to document the process directed at subfields. These researches have helped reveal potentials relating to the integration of open areas in private ownership and public spheres in public ownership. The study also covers a multiple method proposal for testing and analysis of new formations along transportation corridors in different cities. This proposed method acts as a structure evaluating the current situation and providing information as to what should be done for solutions. An approach aimed at development of urbanization along transportation corridors observed in expanding cities and an exemplary study and evaluation method for liveable/walkable open spaces are offered.