İnsan haklarına ekolojik yaklaşım çerçevesinde iklim mülteciliği

Abstract

Çağımızın temel problemlerinden olan iklim değişikliği, insanların asgari yaşam koşullarını, sağlıklarını, besin ve su kaynaklarını etkileyen bir kriz haline gelmiştir. Öyle ki, günümüzde insanlar, iklim değişikliğinin yol açtığı sonuçlar nedeniyle ülkelerini terk edip farklı ülkelere göç edebilmektedir. Bu durum, uluslararası hukukun gündemine yeni taşınmış olan, henüz adlandırılması, tanımı ve hukuki çerçevesi üzerine bir uzlaşma sağlanamamış bir konudur. Ancak bu kişilerin göç etmelerine sebep olan, yaşamlarını ve sağlıklarını tehdit eden hak ihlalleri, genel olarak iklim değişikliğini ve bu bağlamda iklim mültecilerinin sahip olduğu hakları tartışmayı zorunlu kılmaktadır. Bu çalışmada da iklim değişikliğinin yol açtığı sebepler dolayısıyla bulundukları ülkeyi terk etmek zorunda kalarak farklı ülkelere göç eden kişilerin insan hakları konu edilmektedir. Bununla birlikte insan hakları hukukunda haklardan söz etmek bu hakları tanıyan, koruyan ve ihlallerinden sorumlu tutulan yükümlülerin kim olduğu sorusunu da beraberinde getirmektedir. Bu noktada karşımıza insan haklarının en temel yükümlüsü olan devletler çıkmaktadır. Özellikle devletlerin iklim değişikliğine yönelik önleme yükümlülüğü, meydana gelen göçleri ve yaşanan insan hakları ihlallerini engellemek, bu ihlallerin daha büyük boyutlara ulaşmasının önüne geçmek açısından önemli bir yükümlülük olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak günümüzde çevrenin bozulmaya devam etmesi, devletlerin bu konudaki yükümlülüklerini belirleyen belgelerin yeterliliği sorusunu akla getirmektedir. Bu çalışmada da iklim değişikliği sebebiyle göç eden kişilerin sahip olduğu haklar ve devletlerin bu konudaki önleme yükümlülüğü ele alınmıştır. Bununla birlikte mevcut hukuk metinlerinin yetersizliğinin sebebi de sorgulanmış, bu bağlamda insan hakları hukuku incelenmiştir. Nitekim insan faaliyetleri, iklim değişikliğine sebep olan en temel faktörlerden bir tanesi olmuştur. Bu sebeple hukuken tek hak öznesi olarak konumlanan insanın sahip olduğu hakların ve bu hakları düzenleyen insan hakları hukukunun da sorgulanması gerekmektedir. Bu noktada hukuka ve insan hakları hukukuna daha radikal bir bakış açısıyla yaklaşan farklı yaklaşımlar yol gösterici olacaktır.

Climate change, one of the fundamental problems of our age, has become a crisis that affects people's minimum living conditions, health, food, and water resources. So much so that today people can leave their countries and migrate to different countries because of the adverse impacts of climate change. This issue has just been brought to the agenda of international law, and there has been no consensus on its naming, definition, and legal framework yet. However, the violations of rights that threaten their lives and health and cause them to migrate make it necessary to discuss climate change and the rights of climate refugees. The subject of this study is the human rights of people who migrate to different countries because of the adverse impacts of climate change. Besides, we examine the state responsibility, particularly, the responsibility to prevent climate change, which is especially important for preventing migration and human rights violations. However, the environment continues to deteriorate, and it raises the question of the effectiveness of the legal documents determining the responsibilities of the states. In this study, we discuss the rights of people who migrate because of climate change and the responsibility of states to prevent this issue. We also question the reason for the ineffectiveness of the existing legal documents. Therefore, we examine human rights law, since human activities are one of the key factors that cause climate change. Thus, we also question the human rights law that regulates the rights of the human being, who is legally positioned as the sole subject of rights. At this point, different approaches addressing the law and human rights law with a more radical perspective will be guiding.