Frankenstein veya Modern Prometheus ve Dr. Jekyll ile Bay Hyde'ın Tuhaf Hikayesi'ndeki karakterlerde 'psişe: Zihnin bütünlüğü' üzerine

Abstract

Bu tez, Sigmund Freud ve Carl Gustav Jung tarafından önerilen ruh modellerini kullanarak Mary Shelley'nin Frankenstein ve Robert Louis Stevenson'ın Dr. Jekyll ile Bay Hyde'ın Tuhaf Hikayesi adlı eserlerindeki ana karakterlerin derin zihinlerine inme hedefine ulaşmayı amaçlamaktadır. Psikanalitik edebiyat eleştirisinin psişe (psyche) yönüne atıfta bulunmak, bu karakterlerin yalnızca bireysel değil, aynı zamanda toplumsal eylemlerini, etkileşimlerini ve anlatılar içindeki ilişkilerini yönlendiren bilinçli ve bilinçdışı motivasyonları, çatışmaları, sembolleri ve karmaşıklıkları ortaya çıkarmak söz konusu olduğunda son derece önemlidir. Bu nedenle, bu tezde tümevarımcı bir yaklaşım, yani kurgusal karakterlerin zihinlerinin çervevesini oluşturan psişik aygıtların parça parça ele alınarak çalışılması, bu karakterlerin zihinlerinin bütünlüğünü nasıl sergilediklerini incelemek için uygulanacaktır. Buna ek olarak, bu tez psişik unsurlar arasındaki karmaşık etkileşimin karakterlerin hikayeler içindeki düşüncelerini, eylemlerini ve ilişkilerini şekillendirmesini ve bu ikonik Gotik romanlarda karakterlerin zihinlerini nasıl sergilediklerini incelemek suretiyle kurgusal karakterlerin zihinlerinin keşfine ulaşmayı amaçlamaktadır. Seçilen metinler, özellikle de Frankenstein, neredeyse her tür edebiyat eleştirisi tarafından kapsamlı bir şekilde incelenmiş olsa da, literatür taraması yapıldığında sadece psişe modellerinin beraber çalışılmasının ve bu iki metinlerin birleşiminin değil, aynı zamanda kurgusal karakterlerin incelenmesinin de eksik olduğu görülmektedir, zira psikanalitik edebi eleştirinin nispeten daha yaygın yolu kurgusal karakterlerden ziyade yazarların zihnini analiz etmektir. Dolayısıyla, bu tez kurgusal karakterlerin zihinlerinin keşfedilmesini amaçladığından, farklı bir yerde durmaktadır. Bu tez, zihnin bütünlüğüne Freudyen ve Jungcu bakış açılarını birleştirerek, sadece psişik aygıtlar tarafından tetiklenen zihnin bilinçli ve bilinçdışı arzularını belirlemeye çalışmakla kalmaz, aynı zamanda benliğin parçalanmasından kaynaklanan iç ve dış çatışmaların yol açtığı dengesizliklerle uğraşırken kurgusal karakterlerin nasıl ve neden bireyleşmeye ihtiyaç duyduklarına odaklanan tamamlayıcı bir bakış açısı sunmaya çalışır. Başka bir deyişle, bu tez, karakterlerin zihin bütünlüklerine (psyche) dair daha detaylı bir kavrayış yaratmayı amaçlamaktadır. Söz konusu amaca ulaşmak için, romanlardaki anahtar karakterleri hem kendi içlerinde hem de birbirleriyle karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Dolayısıyla, bu psişik keşif yoluyla, bu tez, seçilen zamansız yazılı sanat eserlerinde tasvir edilen evrensel psikolojik temellerin daha derin bir şekilde anlaşılmasını sağlamayı amaçlamaktadır.

This thesis aims to achieve the goal of delving into the deep minds of the key characters in Mary Shelley's Frankenstein and Robert Louis Stevenson's Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde by employing the psyche models suggested by Sigmund Freud and Carl Gustav Jung. Referring to the psyche aspect of psychoanalytic literary criticism is of utmost importance when it comes to revealing the conscious and unconscious motivations, conflicts, symbols, and complexities that drive these characters' not only individual but also social actions, interactions, and relations within the narratives. Therefore, in this thesis, an inductive approach, i.e., studying the frameworks through the deconstruction of the psychic apparatuses of the minds of fictional characters, will be held to study how these characters exhibit the totality of their minds. Moreover, by studying the intricate interaction of these psychic elements in shaping the thoughts, actions, and relationships of the characters within the narratives, and how the fictional characters portray their minds in these iconic Gothic novels, the thesis aims to achieve the exploration of the minds of fictional characters. Although the chosen texts, in particular Frankenstein, have been extensively analyzed by nearly all kinds of literary criticism, the literature review shows that not only the combined study of models of the psyche and the combination of these two texts but also the study of fictional characters is missing, since the relatively more common way of psychoanalytic literary criticism is to analyze the minds of authors rather than fictional characters. Thus, as this thesis aims to achieve the exploration of the minds of fictional characters, it stands out as distinctive. By combining the Freudian and Jungian lenses of approaching the totality of the mind, this thesis not only tries to determine the conscious and unconscious desires of the mind triggered by psychic apparatuses but also seeks to provide a complementary perspective focusing on how and why the fictional characters need to reach individuation as they deal with the imbalances caused by the internal and external conflicts stemming from the fragmentation of the self. That is, in other words, to say that this thesis seeks to create a more nuanced comprehension of the characters' psyches. To achieve this goal at issue, the key characters of the works will be studied comparatively, both with the characters within each and with each other. Therefore, through this psychic exploration, this thesis seeks to provide a deeper understanding of the universal psychological foundations depicted in the chosen timeless written pieces of art.