Yeniden işlevlendirmenin mekân ve gündelik yaşam üzerindeki etkisi: Çanakkale Kilitbahir Kale Müzesi

Abstract

Kilitbahir Kalesi beş asra tanıklık etmiş toplumumuzun önemli bir kültürel mirasıdır. Bu miras, gelecek kuşaklara aktarılmak, kendi değerini ve bütünlüğünü korumak, içinde barındırdığı mekânların niteliğini arttırmak ve içinde bulunduğu çevrenin sosyal ve ekonomik yapısına katkıda bulunmak gibi hedeflerle yeniden işlevlendirilmiştir. Yeniden işlevlendirmenin başlattığı mekânsal değişim gündelik yaşamın sürdüğü mekânlarda iyileştirmelere, sağlıklaştırmalara sebep olmuş, mekânının niteliğini arttırmıştır. Tezin amacı, yeniden işlevlendirilen Kalelerin, yeni işlevin gereksindiği mekânlara nitelik ve nicelik olarak yeterliliği ile yeni işlevin içinde bulunduğu çevrenin mekânsal biçimlenmesine, kimliğine, ekonomik yapısına ve halkın gündelik yaşantısına olan etkilerinin incelenmesidir. Bu amaca koşut olarak, tezin hedefi, Çanakkale'nin Eceabat ilçesinde yer alan Kilitbahir Kalesi ve Kilitbahir Köyünde araştırma yapılmasıdır. Tezde, Kale'nin, müze olarak yeniden işlevlendirilmesi sürecinin incelenerek, Müzenin mekânsal analizinin yapılması ve işlevsel/mekânsal değişimin yakın çevresindeki Köyün mekânsal biçimlenmesindeki ve gündelik yaşamındaki etkisinin aktarılması hedeflenmektedir Tezin amacına ulaşabilmek Kilitbahir Kalesi'nin tarihsel süreci irdelenmiş, kalenin çeşitli dönemlerine ilişkin mekânsal bilgiler, işlev değişikliği süreci aktarılmış, Kalenin ve Müzenin mekânsal analizi gerçekleştirilmiştir Kilitbahir Köyü'nün, Müze işlevi öncesindeki ve sonrasındaki mekânsal biçimlenmesi ve gündelik yaşamı irdelenerek karşılaştırılmıştır. Kilitbahir Kalesi, Kilitbahir Kale Müzesi olduktan sonra geçmişteki sahipsiz görüntüsü ve metruk durumundan arınmış, kimliği ile uyumlu çağdaş ve bütüncül bir işlev kazanmış, geçirdiği yangın sonrası zarar gören kısımları onarılmıştır. Müzenin açılmasından sonra Kilitbahir Köyündeki taşınmaz kültür varlıklarına da bakış açısı değişmiş, yıllarca metruk durumda kalan taşınmaz kültür varlıklarının restorasyon çalışmaları başlamış, uzun süre boyunca uygun işlev ve istekli bulunamayan yapılar işlev kazanmış, altyapının iyileşmesi ile yaşam ortamı sıhhileşmiş, düzenli peyzaj bakım faaliyetleri ile yerleşme tarihi dokusuyla uyumlu sağlıklı bir çehre kazanmış, köyde hem yeniden işlevlendirilmek suretiyle hem de yeni yapılarla otel ve pansiyon sayısı artmıştır. Bu dönüşümler istihdamı arttırmış, kadınların, gençlerin ekonomik hayata iştirakini sağlamıştır. Yapılan çalışma göstermektedir ki yeniden işlevlendirme, yapı ve çevresinde mekânsal değişimler başlatmış gündelik yaşamı kimi zaman etkilerken kimi zaman belirlemiştir. Anahtar Sözcükler: Kilitbahir Kale Müzesi, Kilitbahir Köyü, Yeniden İşlevlendirme, Mekânsal Değişim, Gündelik YaşamKilitbahir Castle is an important cultural heritage of our society that has witnessed five centuries. This heritage has been re-functionalized with objectives such as transferring it to future generations, preserving its own value and integrity, increasing the quality of the spaces it contains, and contributing to the social and economic structure of the environment it is in. The spatial change initiated by the re-functioning has led to improvements in the spaces where daily life continues, and has increased the quality of the space. The aim of the thesis is to examine the sufficiency of the new function in terms of quality and quantity for the spaces required, and its effects on the identity of the environment in which the building is located, the economic structure of its immediate surroundings and the daily life of the people living around it. Parallel to this, an other aim of the thesis is to conduct research in Kilitbahir Castle and Kilitbahir Village located in Eceabat district of Çanakkale. In the thesis, it is aimed to analyze the process of refunctioning the Castle as a museum, to make a spatial analysis of the Museum and to convey the effect of functional/spatial change on the spatial formation and daily life of the Village in its immediate vicinity. To reach the aim of the thesis, the historical process of Kilitbahir Castle has been examined, spatial information about various periods of the castle, the process of change of function has been transferred, spatial analysis of the Castle and the Museum has been carried out. After the Kilitbahir Castle became the Kilitbahir Castle Museum, it was freed from its derelict appearance and derelict state, gained a contemporary and holistic function in line with its identity. After the museum was opened to visitors, local's perspective to the immovable cultural assets in Kilitbahir Village changed, the restoration works of the immovable cultural assets that had been abandoned for years began, and the structures that could not be found suitable and willing for a long time gained function. In addition, with regular landscape maintenance activities, it has gained a healthy face compatible with the historical texture of the settlement, the number of hotels and hostels in the village has increased both by re-functioning, with new structures. As a result the study shows that re-functioning has initiated spatial changes in the building and its environment, sometimes affecting daily life and sometimes determining it. Keywords: Kilitbahir Castle Museum, Kilitbahir Village, Adaptive Reuse, Spatial Change, Everyday Life