Türkiye'de Firma Büyüklüğü ve Sahiplik Yapısını Etkileyen Sektöre Özgü Firma Belirleyicilerinin Analizi: İmkb'de Sektörel Karşılaştırma

Abstract

Araştırmanın amacı, reel sektörde faaliyet gösteren firmaların kurumsal yönetim mekanizmaları ile sektörel farklılıkları değerlendirilerek firma büyüklüğü ve sahiplik yapısının özelliklerinin belirlenmesi ve bu yapıların şirketlerin finansal performans göstergelerine etkisinin saptanarak aralarındaki ilişkinin analiz edilmesidir. Araştırmaya konu olan firmalar, 2003-2010 yılı arasında İMKB'de işlem gören firmalar arasından seçilmiştir. Bu firmaların sektörel farklılıkları yansıtması amacıyla; imalat sanayi, enerji ve teknoloji olmak üzere üç farklı sektörde yer almasına dikkat edilmiştir. Yine analize tabi tutulan firmaların 3 aylık konsolide mali tabloları esas alınmıştır.Araştırma 4 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde vekâlet teorisine ağırlık verilerek yönetim ve yönetimin teorik temelleri incelenmiştir. İkinci bölümde, kurumsal yönetim kapsamlı bir şekilde açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, firma büyüklüğü ve sahiplik yapısı incelenmiştir. Dördüncü bölümde ise İMKB'de işlem gören firmalar üzerinde sektöre özgü farklılıklar dikkate alınarak sektörel özelliklerin firma büyüklüğü ve sahiplik yapılarına etkileri analiz edilmiştir.Araştırmada; betimsel istatistik, faktör analizi, tek yönlü varyans analizi ve çoklu regresyon analizi olmak üzere dört ayrı istatiksel analiz kullanılmıştır. Bağımlı değişken firma büyüklüğü ve sahiplik yapısı, bağımsız değişken ise sektörel özellikler olarak belirlenmiştir.Araştırma sonuçlarına göre; halka açılma oranı, I. büyük ortak payı imalat sanayi sektöründe yüksek, enerji sektöründe orta, teknoloji ve bilişim sektöründe düşük seviyelerdedir. Personel sayısı ise imalat sanayi sektöründe yüksek, enerji ve teknoloji sektöründe halka açılma oranıyla eş değer seyir izlemektedir. Halka açılma oranı ve I. büyük ortak payı kıyaslandığında, hâkim hissedarın kontrol üzerinde payı yüksek buna bağlı olarak dağınık sahiplik yapısı düşük, denetim ve azınlık hissedarın yönetimde söz sahibi olanağı kısıtlıdır. Bu nedenle de vekâlet maliyetlerinin düşük olduğu ve kurumsal yönetim uygulamalarının zayıf olduğu sonucu çıkarılabilir. Personel sayısı ve öz sermaye oranına göre analizde, genel itibariyle büyük ölçekli ve sermaye yoğun firmalar mevcuttur. Sektörün yapısını belirleyen toplam finansal performans açısından ise, enerji sektöründe yüksek, imalat sanayinde orta, teknoloji ve bilişim sektöründe ise en düşük düzeydedir.

The objective of the research is to analyze the differences between companies operating in the real sector with regard to corporate governance mechanisms by evaluating sectoral differences, determining the features of firm size and ownership structure and together with these structures to explore dynamics relationships in corporate financial performance indicators. The sampled firms consist of companies operating between the years 2003-2010 and quoted on the Istanbul Stock Exchange. To reflect sectoral differences in these firms the manufacturing industry, energy and technology has been sampled in three different sectors. However, the analysis of firms was implemented based on quarterly consolidated financial statements.The research consists of 4 parts. In the first part, the agency theory, the theoretical foundations of management and administration was investigated. In the second part, the corporate governance concept and applications was articulated. In the third section, the firm size and ownership structure were examined. In the fourth part, companies traded on the Istanbul Stock Exchange the sector-specific differences taking into account, the effects to firm size and ownership structure of the sectoral features were analyzed.In this research; descriptive statistics, factor analysis, one-way analysis of variance and multiple regression analysis was utilized to test the hypotheses. The dependent variables; firm size and ownership structure, independent variables were determined as the sectoral features.According to the results, public ownership ratio, first largest common share in manufacturing industry sector was determined to be high, medium in the energy sector, low levels in technology sector. Number of employees in the manufacturing industry sector is high, in energy and technology sectors followed the equivalent with public ownership ratio. Public ownership ratio and first largest common share compared, the share of the dominant shareholder's control over is high, therefore dispersed ownership structure is low, control and minority shareholder is limited opportunity to have a say in management. Therefore, the agency cost to be low and poor corporate governance practices can be concluded. In terms of the number of employees and equity capital ratio, the large scale and capital intensive firms dominated the sector. With regard to the structural characteristics of the sector in terms of overall financial performance; in energy sector it is found to be high, in manufacturing industry sector the middle, the lowest level in technology sector.