İkinci körfez harekâtı sonrası Türkiye'nin Kuzey Irak politikası

Abstract

Kuzey Irak bölgesi, Türkiye'nin tarihi, coğrafi ve kültürel bağlarla bağlıolduğu, dış politikada zaman zaman ön plana çıkarttığı, zaman zaman isesessizlikle izlediği, ancak önemini hiçbir vakit yitirmediği ve arka bahçesiolarak nitelendirilebilecek bir coğrafyadır. Bu coğrafya uzun süre Osmanlıİmparatorluğu'nun egemenliği altında kalmış, devletin zayıflamasıyla eldençıkmış, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla ise ?Misak-ı Milli? sınırlarıiçerisinde yer almıştır. Fakat dönemin siyasi konjonktürünün uygun olmamasınedeniyle Irak Devleti'ne terk edilmiştir.Bu çalışmada, ABD'nin 2000'li yılların başından itibaren uygulamayaçalıştığı uzun adıyla ?Genişletilmiş Orta Doğu ve Kuzey Afrika Projesi?, kısaadıyla ?Büyük Orta Doğu Projesi? olarak bilinen uygulamanın Afganistan'dansonra ikinci basamağını teşkil eden, genel anlamda Irak, özel manada KuzeyIrak incelenmiştir. Bu bakımdan Irak'ın 1990'da Kuveyt'e saldırması ve I.Körfez Harekâtı ile başlayan süreç, 2003'te ABD'nin Irak'ı işgali ile sonaermiş olmaktadır. Bölgemizde bu kadar hızlı değişimlerin yaşanmasıTürkiye'nin yıllardır uygulamakta olduğu Kuzey Irak politikalarında dadeğişimi zorunlu kılmaktaydı.Saddam sonrasının Irak'ında bir bakıma ABD ile komşu olanTürkiye'nin gündeminde; Kuzey Irak'ta oluşumunu tamamlamış ancakresmen ilan edilmemiş olan Kürt Devletinin kurulması, Kerkük'ün demografikyapısının değiştirilerek Kürtleştirilmeye çalışılması, Irak'ın asli unsurlarındanolan Türkmenlerin azınlık durumuna düşürülerek asimile edilmeye çalışılmasıve PKK ile Kuzey Irak'taki Kürt oluşumunun irtibatlandırılarak Türkiyeüzerinde oyunlar oynanmaya çalışılması gibi sorunlar yer almaktadır.Bu maksatla, bölgede etkin olmaya çalışan uluslararası aktörler de gözönünde bulundurularak meydana gelen olaylar incelenmiş, Türkiye'nin KuzeyIrak'ta alması gereken tedbirler ve uygulaması gereken politikalara ilişkintavsiyeler ortaya konulmuştur.Northern Iraq region has close historical, geographical and culturalbackgrounds with Turkey and can be called as the backyard of Turkey. Forthis reason, Iraq plays a vital role in Turkish foreign policy and generallyTurkey is very active concerning Iraq, sometimes monitors it in silence.Northern Iraq region had been under sovereignty of Ottoman Empire for along period until collapse. After that, with the foundation of Turkish Republic,that area was accepted within the boundaries of the National Pact of 1920.Later on, due to the inconvenience of the political conjuncture, the region wasleft to the Iraqi government.In this study, we dealt with the Northern Iraq, after initialization of ?TheEnlarged Middle East and North Africa Project? or with the shorter name ?TheGreater Middle East Project? by the US. From this point of view, the process,which was started with the invasion of Kuwait by Iraq, has been finalized bythe invasion of Iraq by the US forces. These rapid changes occurred in ourregion forced Turkey to review the Iraq strategies that have beenimplemented.After Saddam?s dictatorship Turkey?s agenda has changed. Becausethere has been an unofficial Kurdish Government in Northern Iraq, also therehas been strives to change the demographic structure of Kerkuk, assimilationof the Turkmen people, and PKK problem in and out of that region.For these reasons, all events were scrutinized by taking intoconsideration of the international actors in this study. Also recommendationshad been brought up to the policies and precautions that should be taken byTurkey in Northern Iraq region.