2003 sonrası Irak siyaseti: İran ve ABD'nin Irak siyaset sahnesindeki etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu tez, 2003 yılında ABD öncülüğündeki işgalin ardından, ABD ve İran'ın 2003 sonrasındaki Irak'a siyasi müdahalesini, bu iki devleti Irak'taki siyasi süreçte önemli aktörler olarak ele alarak analiz etmeyi amaçlamaktadır. 1990 yılında, Saddam Hüseyin rejimi altında Kuveyt'in işgal edilmesi, ABD'nin Körfez bölgesindeki çıkarları için bir tehdit olarak görüldüğünden, Irak siyasi sistemindeki değişiklik ABD için çok önemli bir hale geldi. Özellikle Irak-İran savaşından sonra İran, bölgede olası bir baskın güç olan Hüseyin rejimi altındaki Irak'ı, bölgesel çıkarlarına yönelik bir tehdit olarak görmekteydi. 2003 yılında ABD liderliğindeki Irak'ın işgali, ABD'nin Irak'ta dostane ve demokratik bir siyasi sistem uygulamasına izin vermişti. Bu sistem, demokratik bir devletin temellerini inşa etmek için rasyonelliğin veya hazırlığın olmaması ile Irak devleti ve ordusunun hızlı çöküşü nedeniyle, her yönden başarısız olmuştu. Bu durum, İran tarafından uzun vadeli stratejik çıkarlarına ulaşmak amacıyla ortaya çıkarılırken, Irak'ın siyasi yapısında ABD öncülüğündeki işgalin yol açtığı kaos ve zayıflık, 2003 yılından sonra müttefik bir hükümet kurulmasına zemin hazırlamıştır. Bu iki devletin siyasi müdahaleleri, Irak'taki siyasi sistemin unsurları içinde büyük bir açmaz olarak değerlendirilmektedir. Dış müdahalenin rolü ve etkisi, 2003 sonrası Irak'ın politik sürecinde siyasi uzlaşmaların oluşması ve taraflar arasındaki normalleşme ile kendini göstermiştir.

This thesis aims to analyze the political intervention in Iraq post-2003 by the U.S. and Iran. According to many political analysts, these two states are considered major actors in the political process in Iraq after the U.S.-led invasion in 2003. The change in the Iraqi political system became a crucial case for the U.S., because of the invasion of Kuwait under Saddam Hussein's regime in 1990. The Kuwait invasion, in other words, could be seen as a threat to the U.S. interests in the Gulf region. On the other hand, after the Iraq-Iran war, the Islamic Republic of Iran also viewed Iraq as a threat to its regional interest in the Middle East. This war under Saddam Hussein's regime encouraged Iraq to be a potential dominant power in the region. The 2003 U.S.-led invasion of Iraq allowed the U.S. to create a democratic political system in Iraq. This system was combined with failure in every aspect, due to the fast collapse of the Iraqi state, and military forces, leading to the absence of rationality or readiness for building the foremost foundations of a democratic state. Worth noting that this situation was sized by Iran to achieve its long-term strategic interest. This study discusses the chaos and weakness of the Iraqi political structure caused by the U.S.-led invasion that provides an area to implement an allied government post- 2003 up to date. Besides, the political interventions by those two states are regarded as a major dilemma concerning the political system in Iraq. Thus, this thesis finds that the influence and role of the external intervention became evident in the formation of political settlements and normalization between the parties in the Iraqi political process in the post-2003 period.