Sağlık Bakanlığı metinlerinde terminoloji çevirisine yönelik betimsel bir çalışma

Abstract

Yeni Dünya düzeni, çok dillilik, küreselleşme ve teknolojik gelişmeler kurumları derinden etkilemektedir. Sürekli gelişim ve değişim ile karşı karşıya kalan kurumların yaşanan bu değişim ve gelişime aynı doğrultuda uyum göstereme çabası kendilerini doğru ifade edebilmeleri açısından oldukça önemlidir. Yaşanan bu gelişmeler sonucunda kurumların daha fazla kurumsallaşma eğiliminde olduğu ve kurumların kendilerini özgü kurumsal dil yapısı ve kurumsal çeviri stratejileri oluşturmaya başladığı gözlemlenmektedir. Kurumsal dil yapısı içerisinde kurumun kendine özgü terminoloji çalışmalarını oluşturması ise kurumsallaşmaya katkı sağlayan etmenlerin başında yer almaktadır. Kurumsal terminolojinin yaratılması paydaşlar tarafından kurumun kendini ifade etmesinde ortak bir dil yaratılmasını sağlamaktadır. Kurumsal dil çalışmalarının yeni yeni yaygınlık kazanmaya başladığı bu dönemde kurum tarafından oluşturulan terminoloji çalışmaları kurumun kendini bütün paydaşlarına doğru ifade edebilmesini, kurumsal dil yapısında standartlaşmış ve tutarlılık sağlanmış bir ortam yaratmaktadır. Bu tez çalışmasında, genel olarak ödünçleme ve birebir çeviri yönteminin kullanıldığı ve standartlaşmamış terimlerin var olduğu Sağlık Bakanlığı Stratejik Planı metinlerinde terim çevirilerinde kullanılan yöntemleri analiz ederek doğru ve standartlaşmış terminoloji ihtiyacına ilişkin farkındalık yaratmayı hedeflenmektedir. Vinay ve Darbelnet`in çeviri kuramları doğrultusunda terimler incelenmiştir. Bu amaçla Stratejik Plan içerisindeki terimler hem kaynak metininde hem de hedef metinde detaylı olarak araştırılmış, tespit edilen terimler İngilizce karşılıklarıyla kaydedilmiştir. İncelenen terimlerin hedef dildeki karşılıkları sözlüksel ve söz dizimsel düzeyde analiz edilmiştir. Son olarak Sağlık Bakanlığı kurumsal dil yapısı içerisinde terimlerin standart bir şekilde kullanılması için kapsamlı bir terimler sözcüğü ihtiyacı olduğunu, gelecekte çeviri ve terminoloji çalışmalarına ışık tutması amacıyla terimler sözlüğünün oluşturulmasının kurumsal çeviri açısından önemli bir fonksiyon oluşturacağı vurgulanmıştır.The new world order, multilingualism, globalization, and technological developments affect institutions deeply. The institutions are faced with continuous development and change and adapting to this change and development in the same direction is very important in terms of expressing themselves correctly. As a result of these developments, it is observed that institutions tend to institutionalize more and institutions begin to create their corporate language structure and institutional translation strategies. The institution's creation of its terminology within the institutional language structure is one of the factors contributing to institutionalization. The creation of institutional terminology ensures that a common language is created for the organization to express itself accurately. In this period when institutional language studies are just beginning to gain popularity, terminology studies conducted by the institution create an environment where the institution can express itself correctly and accurately, and a standardized and consistent environment can be produced in the institutional language structure. This thesis aims to raise awareness about the need for accurate and standardized terminology by analyzing the methods used in terminology translation in the texts of the Ministry of Health Strategic Plan, in which borrowing and literal translation methods are generally used and non-standardized terms exist. The terms were analyzed in line with the translation theories of Vinay and Darbelnet. For this purpose, the terminologies in the Strategic Plan were searched in detail both in the source text and in the target text, and the identified terms were recorded with their English equivalents. The equivalents of the examined terms in the target language were analyzed at the lexical and syntactic levels. Finally, it was emphasized that there is a need for a comprehensive terminology for the standard use of terms within the institutional language structure of the Ministry of Health and that the creation of a terminology database will constitute an important function for institutional translation and terminology studies.