Uluslararası ilişkiler teorileri tarihindeki temel tartışmaların yörüngesinin eleştirel realist bir açıklaması

Abstract

Uluslararası İlişkiler disiplinine, özellikle (neo-)Realizm ve (neo-)Liberalizm gibi pozitivist varsayımlar tarafından desteklenen belirli teoriler ve bu teoriler arasındaki tartışmalar hâkim olmuştur ve diğer teoriler ya bu ana akım teorilere karşı çıkmak ya da pozitivist bilim anlayışına uyumlu olmak durumunda kalmıştır. Ancak, 1980'lerde Uİ disiplininde pozitivizm/post-pozitivizm olarak adlandırılan yeni bir dönem başlamıştır. Buna rağmen, bütün temel tartışmalar disipline önemli etkilerde bulunmuş olsalar da hiçbiri ontolojiyi ve bilim felsefesini tartışmalarının merkezine almamıştır. Post-pozitivistlerden gelen yanıt bile pozitivist bir bilim, yapı ve nedensellik anlayışı sebebiyle yanlış yorumlanmıştır. Kısaca, disiplindeki temel tartışmaların ontolojiye odaklanmamaları konusunda bir devamlılık mevcuttur. Bu tez, ilk kez Roy Bhaskar (1977) tarafından ortaya konan ve Uİ disiplininde Faruk Yalvaç, Colin Wight, Jonathan Joseph gibi kuramcılar tarafından geliştirilen bir meta-teori olarak işleyen eleştirel gerçekçiliği kullanarak, disiplindeki belirli teoriler ve bilim felsefelerinin, temelde de pozitivizm/post-pozitivizm tartışmasının nasıl tarihsel olarak şekillendiğini ve disiplindeki temel tartışmalar ve teori anlayışını nasıl bir çıkmaza soktuğunu, disiplinin tarihinde özellikle ontolojik bir devamlılık olduğunu vurgulayarak geliştirmek amacını gütmektedir. Dolayısıyla bu tez, Uluslararası İlişkiler içerisindeki temel tartışmaların ortaya çıkma ve gelişmelerinin tarihselleştirilmesinin ve doğallıktan çıkarılmasının gerekli olduğunu iddia etmektedir. Uİ teorileri arasındaki temel tartışmaların eleştirel gerçekçi bir açıklaması, disiplindeki ontolojik tartışmanın eksikliğinin sebeplerinin ortaya çıkarılmasını, neden ontolojiyi merkeze aldığını iddia eden dördüncü tartışmanın bile sadece epistemoloji ve metodolojiye odaklandığının anlaşılmasını ve böylece toplumsal gerçekliğin bir katmanı olarak uluslararasılığın dinamiklerinin daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır. Anahtar Sözcükler: Eleştirel Gerçekçilik, Bilim Felsefesi, Uluslararası İlişkiler Teorileri, Pozitivizm, Post-pozitivizm.It is widely accepted that the history of the discipline of IR has been dominated by certain theories and debates, especially by (neo-)Realism and (neo-)Liberalism both underpinned by positivist assumptions, and that all other theories have to challenge these mainstream IR theories or need to be conform with positivist understanding of science. Yet, around 1980s a new era of philosophical debate in the discipline of IR which is called positivism/post-positivism debate started. But, although all of the main debates have had important implications for the discipline of IR, none of them has put the ontology and philosophy of science in their center of inquiry. Even the post-positivist response has been misled by positivist understanding of science, reality and causation. In short, there is a continuity in that main debates in the discipline do not focus on ontology. This thesis aims to show that using the critical realism introduced by Roy Bhaskar (1977) as a meta-theory for science and developed in IR by scholars such as Faruk Yalvaç, Colin Wight, Jonathan Joseph and Milja Kurki, it is intelligible to explain how the main debates between certain theories or philosophies of social science, especially the debate between positivism and post-positivism have been shaped historically and puts the debates and theories in the discipline into a dead end by emphasizing and demonstrating the ontological continuity in the discipline. Thereby, the study claims that the emergence and development of the main debates in IR need to be historicized and denaturalized. A critical realist explanation of the main debates between IR theories will enable to reveal causes of the lack of ontological debates in the history of IR, to understand why the debates, even the fourth debate which claims to center to ontology focus only on epistemology and methodology and, thus, to grasp the dynamics of the internationality as a strata of social reality. Keywords: Critical Realism, Philosophy of Science, International Relations Theories, Positivism, Post-positivism.