İngilizce olarak yayınlanan Türk gazetelerinin eleştirel söylem çözümlemesi

Abstract

Günümüzün iletişim teknolojileri dünya ülkeleri arasındaki iletişim hızını en üst düzeye çıkarmıştır. Uluslararası arenada hızla gelişen bu iletişim, aynı zamanda büyük bir çeviri ihtiyacı ve pazarının doğmasına neden olmuştur. Basın yayın organları ise bu çeviri ihtiyacını en çok hisseden kurumlardan biridir. Bu alanda söz konusu olan haber metinlerinin çevirisi olduğundan, medya kuruluşları yapılan çevirilerde amaç odaklı bir yaklaşım sergilemişlerdir. Şöyle ki; haber çevirmeni veya gazeteci metni bir başka dile çevirirken, çeviri metin, kaynak metnin kaynak dil okuyucusu üzerinde hedeflediği etkiyi, erek dil okuyucusu üzerinde oluşturabilecek şekilde oluşturulmalıdır. Haber metinlerinin bu 'hedeflenen etki'si, söylem çözümlemecilerinin dikkatini çekmiştir. Haber metinleri içine saklanan ideolojik mesajları açığa çıkarmak amacıyla eleştirel söylem çözümlemesi yöntemleri geliştirilmiştir. Eleştirel Söylem Çözümlemesi güç ilişkileri, değerler, ideolojiler, kimlik tanımlamaları gibi çeşitli toplumsal olguların dilsel kurgulamalar yoluyla bireylere ve toplumsal düzene nasıl yansıdığı ve nasıl işlendiği ile ilgilenir. Bu çalışmanın amacı ise, çeviri haber metinlerinde bu güç ilişkileri, değerler, ideolojiler ve toplumsal olguların ne ölçüde ve nasıl yer aldığını belirlemektir. Bu amaçla Teun A. van Dijk'in haber metinlerinin ayrıntılı bir şekilde çözümlenmesine olanak sağlayan Eleştirel Söylem Çözümlemesi yöntemi kullanılmıştır. Çözümleme için Türkiye'de basılan İngilizce gazetelerin 23.02.2015 tarihli ve 'Şah-Fırat Operasyonu' konulu haber metinleri örnek olarak seçilmiştir. Çözümleme İngilizce gazeteler üzerine yoğunlaşmışsa da gazetelerin ideolojik yaklaşımlarını göstermesi açısından çözümlemede kullanılan gazetelerin Türkçe baskılarındaki aynı tarih ve konulu haber metinleri de kullanılmıştır. Çözümleme sonucunda, çözümleme ana malzemesi olan Hürriyet Daily News, Today's Zaman ve Daily Sabah gazetelerinin haber metinleri içinde bir takım ideolojik unsurlar barındırdığı gözlemlenmiştir. Adı geçen gazetelerin Türkçe baskıları olan Hürriyet, Zaman ve Sabah gazetelerinin de, ulusal öğelerin yoğun varlığına rağmen, aynı ideolojik öğeleri içerdiği belirlenmiştir. Yapılan analiz sonucunda, ulusal düzlemde gazetelerin kendi ideolojilerini yaymak ve yeniden üretmek için haber metinlerini kullandıkları, ülke dışındaki okurlara hitaben yayınlanan çeviri haber metinlerinde de aynı tutumu sürdürdükleri gözlemlenmiştir. Anahtar Kelimeler: çeviri, siyasi metinler, söylem çözümlemesi, eleştirel söylem çözümlemesi

Today's communication technologies has maximised communication speed. This huge development in communication in international arena also paved way for the emergence of a great amount of translation need and market. Media has been among the institutions which needs this translation need most. As it is the translation of news texts for media, such institutions followed a function oriented approach to translations. That is to say, while translating a news text into any other language, the news translator or the journalist must keep the purpose of the source text, which is to create an intended effect on source language readers, in the target text: to create an intended effect on the target language reader. This 'intended effect' of news texts has attracted the attention of discourse analysis. Thus, critical discourse analysis methods have been developed in order to explicate the ideological elements imbedded in news texts. In other words, Critical Discourse Analysis is a research method which searches for how social phenomena such as power relations, moral values, ideologies and identity definitions are reflected on individuals and social orders through linguistic structures. Determining how and to what extent these power relations, moral values, ideologies and social phenomena take place in news texts is the purpose of this study. To this end, Teun A. van Dijk's Critical Discourse Analysis model is taken as basis for this study as it allows a detailed analysis of news texts. News texts on 'Operation Shah – Euphrates' dated 02.23.2015 in Turkish newspapers published in English are selected as sample texts for analysis. Although the newspapers published in English are taken as the main analysis material, original texts in newspapers published in Turkish are also included to give an idea about the transfer of political language with its intended messages. At the end of the analysis, it has been observed that the news texts of Hürriyet Daily News, Today's Zaman and Daily Sabah, of which texts are analysed, involve some ideological elements in their news texts. Moreover, the Turkish versions of these newspapers, Hürriyet, Zaman and Sabah are also observed to involve the same ideological elements, besides intensive national connotations. Consequently, it has been observed that newspapers utilise news texts to reproduce and popularise their own ideologies on a national scale, and sustained the same attitude in their English versions which address non-Turkish readers around the world. Key words: translation, political texts, discourse analysis, critical discourse analysis