Kuşak ve Yol Girişiminin Türkiye-çin İlişkilerine Etkileri

Abstract

Çin tarafından 2013 yılında ilan edilen 'Kuşak ve Yol Girişimi' küresel ticaret ağlarının yeniden şekillenmesini amaçlayan bir girişim olarak karşımıza çıkmaktadır. Girişim aynı zamanda son yüzyılın büyüyen gücü olan Çin'in bölgesel ve küresel ölçekte kalkınmadan beslenen yeni bir dış politika yaklaşımı olarak değerlendirilmektedir. Çin'in girişim kapsamında iş birliklerini ve ilişkilerini arttırmak istediği Asya, Avrupa ve Afrika ülkelerinin girişim içerisindeki konumları ve rolleri Kuşak ve Yol Girişiminin, Çin dış politikası üzerinde yarattığı değişimin göstergesidir. Bu bağlamda girişimin sürdürülebilirliği ve uygulanabilirliği noktasında kritik öneme sahip Türkiye Cumhuriyeti, Çin için önemli bir ortak olarak görülmektedir. Bu bağlamda tezin konusu 2015-2024 yılları arasında KYG kapsamında gelişen Türkiye Çin ilişkileridir. Türkiye-Çin ilişkileri üzerine ekonomik, siyasi ve diplomatik iş birliği alanları da dahil olmak üzere hem Türkçe hem İngilizce yazın oldukça kısıtlıdır. Bu yüzden çalışmanın amacı bu kısıtlı literatüre KYG ile gelişen ikili ilişkilerin ekonomik, siyasi, diplomatik dinamiklerini detaylı ele alarak katkı sağlamaktır. Ancak gelişen ilişkilerin daha iyi analiz edilebilmesi için Türkiye-Çin ilişkilerine tarihsel perspektiften bakılarak incelenmesi gerekmektedir. İki ülke arasında ki ilişkilerin şekillenmesinde önemli bir yeri olan Uygur meselesinin gerek Kuşak ve Yol Girişimi sürecinde, gerekse tarihsel süreçte etkilerine çalışma içerisinde yer verilmiştir. Çalışmanın argümanı KYG kapsamında hayata geçirilen ikili iş birliklerinin sorun ve fırsat alanlarının sadece son dokuz yıldaki dinamiklerle ve ekonomik verilerle açıklanamayacağı, bu yüzden ikili ilişkileri oluşturan dinamiklerin tarihsel ve politik arka planlarını da analiz etmenin büyük önem arz ettiğidir. Bu yüzden tezin ana bölümleri 2015-2024 yılları arasını ele almakla birlikte, bu zaman aralığındaki ilişkilere zemin hazırladığı düşünülen tarihsel ilişkiler kısmı ayrı bir bölüm olarak ele alınmıştır.

The 'Belt and Road Initiative' announced by China in 2013 comes across as an initiative aimed at reshaping global trade networks. The initiative is also considered as a new foreign policy approach fueled by the regional and global development of China, the growing power of the last century. The positions and roles of Asian, European and African countries, where China wants to increase cooperation and relations within the scope of the initiative, within the initiative are indicative of the change that the Belt and Road Initiative has created on Chinese foreign policy. In this context, the Republic of Turkey, which is of critical importance for the sustainability and viability of the initiative, is seen as an important partner for China. In this context, the subject of the thesis is Turkey-China relations, which developed within the scope of BRI between 2015-2024. Turkish English and Turkish literature are quite limited, including the areas of economic, political and diplomatic cooperation on Turkey-China relations. Therefore, the aim of the study is to contribute to this limited literature by considering in detail the economic, political and diplomatic dynamics of the bilateral relations developing with BRI. However, in order to better analyze the developing relations, Turkey-China relations should be examined from a historical perspective. The effects of the Uyghur issue, which has an important place in shaping the relations between the two countries, both in the Belt and Road Initiative process and in the historical process, have been included in the study. The argument of the study is that the problem and opportunity areas of bilateral cooperation implemented within the scope of BRI cannot be explained only with the dynamics and economic data of the last nine years, therefore it is of great importance to analyze the historical and political backgrounds of the dynamics that constitute bilateral relations. Therefore, although the main sections of the thesis deal with the period between 2015 and 2024, the historical relations section, which is thought to lay the groundwork for the relations in this time period, has been discussed as a separate section.