Aygül, CenkAygül, CenkKöymen, YiğitInternational Relations2024-07-072024-07-072012https://hdl.handle.net/20.500.14411/4787Doksanlı yıllar devlet dışı aktörlerin öneminin arttığı, özellikle büyük devletlerin daha çok ekonomik nedenlere dayalı yeni ittifak arayışlarına girdiği, sürekli enerji arzını garanti edecek büyük oyunların senaryolarını hazırladığı ve bölgesel entegrasyonların keskinleşmeye başladığı yıllar olarak bilinmektedir. Bunlardan başka, doksanlı yıllar tüm dünyada aslında yeni bir dünya düzeninin başlangıcı sayılmaktadır. Çünkü, çift kutuplu bir dengeye dayanan dünya siyasal sistemi bitmiş, Varşova Paktı etkisini kaybetmeye başlamış, Doğu Avrupa'da bulunan eski Sovyet tiranlığına bağlı ülkelerdeki çözülmelerin etkisi Rusya'nın birinci kuşağında bulunan ülkelere kadar sirayet etmiş, Körfez Savaşı ile birlikte Ortadoğu'nun yeniden şekillendirilmesi sürecine girilmiş, NATO, üye sayısını artırmaya, dolayısı ile etki alanını genişletmeye başlamış, AB ise bütünleşmenin altyapısını tamamlamaya ve Avrupa kıtasının tamamını şemsiyesi altına almaya doğru bir planlamanın içine girmiştir. Türkiye ise tüm bu değişen koşullara karşın, iç siyasi çekişmeleri çok derin yaşadığından doksanlı yıllarda dış politikadaki hızlı gelişmelere fazla ayak uyduramamış, eskinin edilgen devlet bürokrasisi içerisinde hareket etmiş ve özellikle de dış politikada pro-aktif olamamanın getirdiği sürekli bir bekle-gör politikasını takip etmiştir. Bu itibarla, bugünü daha iyi anlayabilmek için o yılları iyi analiz etmek gerekmektedir. Bu tezin önemi de o yıllarda kaçırılan fırsatlar, ileriyi görememe, tüm doksanlar boyunca yaşadığımız sürekli koalisyonlar, siyasi çekişmeler ile birlikte yapılan hataların sonuçlarını irdeleme ve bazı alternatiflerin üzerinde durmaktır. Tezin bir de AB boyutu bulunmaktadır. Bu kısımlarda ise öncelikle AB, bütünleşme politikaları açısından incelenmiş ve ?Türkiye bu bütünleşme sürecinde neden olmalıdır? sorusuna cevap aranmaya çalışılmıştır. Sonra kısaca Türkiye-AB ilişkilerinin dönemsel analizlerine ve önemli tarihsel dönüm noktalarına bakılmıştır. Ayrıca, Türkiye'nin tam üyelik başvurusu sonrası AB içindeki dengeler, ABD'nin Türkiye'ye olan desteğinin AB içinde farklı gruplaşmalara yol açması ve bunların nedenleri de incelenmiştir. Bunlardan başka, AB güvenlik politikalarına Türkiye'nin katkısı ile AB'ye tam üyeliğin Türkiye'nin stratejik öneminin artmasına yönelik ne gibi etkileri olabilirdi sorusunu da yanıt aranmaya çalışılmıştır. Böylece o yılları günümüzdeki gelişmelere göre tekrar inceleme imkanı doğmuştur.Çalışma boyunca öncelikle kavramsal ve kuramsal çerçeve üzerinde durulmuştur. Ayrıca, konu dış politika olduğu için dış politikanın çeşitli uluslararası ilişkiler teorilerine göre tanımı ve doksanlı yıllarda Türk Dış Politikası'nın genel olarak hangi teorinin pratiğinin uygulanmasına göre şekillendiğine bakılmıştır. Genelde realist bir perspektif hakim olmakla birlikte, liberal yaklaşımlar da sık sık kullanılmıştır. Son olarak, her ne kadar belirli bir dönem incelense de ulusal çıkarlarımız ve dış politikada bizim için önemli olan konu başlıklarına da değinilmiştir.Nineties are known as years when non-state actors became more important, particularly major countries started to seek for new alliances based on economic reasons and they prepared scenarios of big games which would guarantee constant energy supply, and when regional integrations intensified. In addition, the nineties are also considered as the start of a new global order in the world, since global political system which was based on a bipolar balance was ended, Warsaw Treaty Organization had started to lose its effect, effect of disintegrations in countries under control of Former Soviet Tyranny in East Europe had reached up to the countries located on the first zone of Russia, Middle East started to go through a reshaping process upon the Gulf War, NATO started to improve its member number and therefore expanded its effect area, EU started to complete integration infrastructure and made its plans to cover the entire European continent under its umbrella. On the other hand, Turkey was experiencing internal political debates very deeply despite all of these changing conditions, therefore Turkey failed to keep up with fast improvements in external policy in nineties. In addition, Turkey acted within the passive state bureaucracy of the past and in particular, it constantly followed a wait-and-see policy as required by being non-proactive in foreign policy. In this respect, it is important to comprehensively analyze those years in order to understand today better. Importance of this thesis is addressing consequences of mistakes, political debates, constant coalitions during mid-nineties, failing to see the future, opportunities which were missed in those years, as well as focusing on certain alternatives. The thesis also has a EU aspect. In these parts, EU was initially examined in terms of integration policies and the answer to the question `Why should Turkey involve in this integration process?? was researched. After that, seasonal analysis of Turkey-EU relations, as well as important historical milestones were studied. In addition, balance within EU following full membership application of Turkey, as well as the fact that support to Turkey by USA caused different groupings in EU, and their relevant reasons were also examined. Besides, answer was sought for this question `?How could Turkey?s contribution to EU security policies, as well as full membership to EU contribute to the improvement of strategic importance of Turkey?? Therefore it became possible to re-investigate those years compared to today?s improvements.During the study, conceptual and theoritic frame was focused on primarily. In addition, since the matter is foreign policy, definition of foreign policy according to various international relations theories was researched, the theory which shaped Turkey?s foreign policy in mid-nineties was also investigated. While a realistic perspective was prevailing in general, liberal approaches were also used frequently. Finally, even though a certain period was analyzed, our national benefits and the titles which were important for us in foreign policy have also been addressed.trUluslararası İlişkilerAvrupa BirliğiBütünleşmeInternational RelationsEuropean UnionTürk dış politikasıIntegrationTürkiyeTurkish foreign policyTurkeyUluslararası politikaInternational policyMaster Thesis3064500231