Yutma Rehabilitasyonunda Servikal Bölgeye Yönelik Egzersiz Yaklaşımları

Abstract

Yutma bozukluğu hem bireyi, hem de aile ve/veya bakım verenietkileyen, ciddi komplikasyonlara sebep olabilen ve bütüncül yaklaşımgerektiren bir problemdir. Havayoluna besin aspirasyonu önemli birdurumdur. Havayolu korumasında görevli parametrelerden biri yeterlihyolaringeal hareketin sağlanmasıdır. Yutma esnasında subrahiyoidkasların kontraksiyonu ile hiyoid kemik ve larinks yukarıya çekilir,epiglothun kapanması ile birlikte havayolu koruması sağlanır. Suprahiyoid kaslardaki yetersizlik durumunda hyolaringeal elevasyon azalmakta, yutma sonrası faringeal kalıntı artmakta, yutma sırası vesonrasında aspirasyon izlenebilmektedir. Bu nedenle yutma rehabilitasyonunda suprahiyoid kas aktivasyonunu artırmayı amaçlayan birçokegzersiz yaklaşımı bulunmaktadır. Bu egzersiz yaklaşımlarının çoğuservikal bölgeye yönelik egzersizlerden oluşmaktadır. Servikal bölgeyeyönelik geliştirilen ilk egzersiz Shaker egzersizidir. Geliştirilen ilk egzersizin yutma fonksiyonu üzerindeki olumlu etkilerinden yola çıkarakservikal bölgeyi içine alan birçok egzersiz yaklaşımı geliştirilmiş vefarklı hastalık gruplarında etkinlikleri değerlendirilmiştir. Örnek olarak modifiye Shaker egzersizi, dirence karşı “chin tuck” egzersizi, alından verilen dirence karşı “chin tuck” egzersizi, çene açma egzersizleri,göğüs kafesine doğru dirençli çene açma egzersizi, Theraband egzersizleri, baş ekstansiyondayken yutma egzersizi, proprioseptif nöromusküler fasilitasyon ve servikal izometrik egzersizler sayılabilir.Hastanın durumuna göre egzersiz yaklaşımlarının birbirlerine avantajveya dezavantajları olabilmektedir. Rehabilitasyonda önemli olan bireye özel egzersiz programı oluşturmaktır. Yutma rehabilitasyonu değerlendirmesinde elde edilen bulgular ışığında hastanın durumu gözönünde bulundurulmalı ve egzersiz seçimi gerçekleştirilmelidir. Herhasta fiziksel, kişisel ve çevresel faktörlerle beraber ele alınmalı ve ihtiyaçları belirlenerek bireysel tedavi yaklaşımları tercih edilmelidir.