Nükleer Silahsızlanmanın Tarihsel Gelişimi ve Nükleer Silahsızlanmayla İlgili Uluslararası Anlaşmaların Önemi

Abstract

Genel olarak enerjisini nükleer reaksiyonlardan alan, konvansiyonel bir silaha oranla çok büyük etkileri olan silahlar olarak ifade edilen nükleer silahların, zaman zaman değişik tanımları da yapılmaktadır. Yapılan tüm tanımların ortak olarak değindikleri özellikleri bakımından nükleer silahlar, enerjisini atom çekirdeğinin fisyon, füzyon gibi nükleer reaksiyonlardan alan, patlama özelliğinin dışında çok kısa bir sürede büyük bir yeryüzü parçasını etkileyebilen, isı, radyasyon ve basınç gibi ölümcül etkileri olan ve etkilerinin bir kısmının onlarca yıl devam ettiği, çok güçlü bir silah çeşidi olarak tanımlanabilmektedir. Nükleer silahlar konusu geçmişten günümüze kadar olan süreç içerisinde gözden geçirildiğinde belli başlı ülkelerin öne çıkmış oldukları görülmektedir. 1968 yılındaki Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesine İlişkin Antlaşma beş ülkeyi (ABD, SSCB, İngiltere, Fransa ve Çin) nükleer silaha sahip ülkeler olarak sayarken, altı ülke (Arjantin, Brezilya, Hindistan, İsrail, Pakistan ve Güney Afrika) eşik ülkeler olarak sayılmıştır. Bu görüşmeler esnasında diğer altı ülke de (İran, Irak, Libya, Tayvan, Kuzey ve Güney Kore) zaman zaman değişen ölçülerde şüpheli ülkeler olarak kabul edilmiştir. Topyekun mukabele, esnek mukabele, seçilmiş hedefler, ikinci vuruş kapasitesi ve sınırlı nükleer savaş gibi kavramlar soğuk savaşın belli dönemlerinde caydırma stratejisi olarak 'önleyici diplomasi'nin birer aracı olarak öne çıkmışlardır. Soğuk savaş yıllarında yoğun bir şekilde öne çıkan bu kavramlar, uluslararası ilişkiler alanında nükleer silahlarla birlikte anılmaya devam etmektedir. Burada en çok bahsi geçen konu pasifize eden, belli faaliyet ve girişimlerden alıkoyan 'caydırıcılık' kavramı olmuştur. Oysa nükleer silahların sağlamış olduğu diğer bir etki de 'ikna edicilik' özelliği ve yaptırım gücüdür. Ancak ikna edicilik özelliği sayesinde meydana gelen faaliyetler, caydırıcılığın engellemiş olduğu korkunç bir felaketin yanında genellikle gölgede kalan faaliyetler olarak göze çarpmıştır. Nükleer silah konusu içerisinde başlı başına ayrı bir boyut da nükleer alanda silahsızlanmadır. Artık taşıdığı anlam itibariyle 'silahsızlanma' kavramı doğrudan nükleer silahları çağrıştırmaktadır. Bu itibarla konvansiyonel silahlarla ilgili olarak bir konudan bahsedilirken bu konunun özellikle belirtilmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda silahsızlanma olgusu içerdiği anlam ve neden olduğu karşılıklı İlişkiler sistematiği ile uluslararası ilişkiler biliminin önemli bir alt başlığı haline gelmiştir. Aslında bunun da ötesinde günümüzde mevcut konjonktür ışığında, nükleer silah ile silahsızlanma kavramları pek kesin hatlarla da birbirinden ayırt edilemeyen iç içe geçmiş birçok ortak konuyu içermektedir. Soğuk savaş yıllarında iki cephe arasında başlangıçta yaşanan korkunç silahlanma sürecinin, hem taraflara hem de tüm insanlığa zarar verecek boyuta ulaşması üzerine ilk temelleri atılan silahsızlanma süreci, bugün de öneminden pek bir şey kaybetmediği gibi zaman zaman soğuk savaş yıllarına oranla daha yaygın ve geniş çerçevede tartışılmaktadır. Çalışma bu noktadan hareketle nükleer silahlanmanın tanımını, dünden bugüne dünyada nükleer silahlanlanma ile ilgili gelişmeleri, , nükleer silahsızlanma ile ilgili geçmişten günümüze kadar yapılmış uluslararası anlaşma ve çalışmaları ele almaktadır.

Nuclear Weapons which are known generally as weapons that take their energy from nuclear reactions and weapons that have more powerful effects than conventional weapons. Different definitions of the nuclear weapons can also be made. The common points of all of the definitions are as follows: These weapons take their energy from nuclear reactions such as fission and fusion. They can affect a big part of the land, apart from their blast property. They also have deadiy effects such as heat, radiation and pressure. Besides, a part of their effects may continue for decades. It is seen that a few countries have important roles in the area of nuclear weapons from past to nowadays. According to Non Proliferation Treaty in 1968 about inhibition of the spreading of nuclear weapons, five countries (USA, Soviet Unions, England, France and China) have nuclear weapons and six countries (Argentina, Brazil, India, Israel, Pakistan and South Africa) are threshold countries. During these negotiations other six countries (Iran, Irag, Libya, Taiwan, North and South Korea) are assumed suspected countries with varying degrees in time. The concepts such as Massive retaliation, flexible response, selective targets, second strike capacity and limited nuclear war, have gone to the fore a tool of preventive diplomacy as being dissuasive strategy in specific periods of Cold War. These concepts, which have gone to the fore densely in years of Cold War, continue to be mentioned together with nuclear weapons. Here, the mostiy mentioned topic is the concept of dissuasiveness which makes passive, inhibits specific functions and enterprise. However, another effect of nuclear weapons is the power of persuasion and sanction. On the other hand, the functions owing to this persuasion power attracted attention as functions that generally remained in the area along with the disaster that were inhibited by the dissuasiveness. A distinct topic in the theme of nuclear weapons is disarmament. The concept of disarmament is being singed together with nuclear weapons because of its meaning. Therefore, this concept should be mentioned when speaking about conventional weapons. In this respect, the concept of disarmament became a subtitle of the science of international relations because of its meaning and the mutual relations caused by disarmament. In fact, ahead of this, nowadays in the light of present conjuncture the concepis of nuclear weapons and disarmament include lots of subjects which can not be distinguished with certain lines. In Cold War years, the dreadful armament process between two sides, reached the level which could damage to sides and also whole world. The disarmament process which has begun in ihose years, also today as important as in the past, and also sometimes is discussed in a wider sphere. From this point of view, the study deals with the definition of nuclear armament, the developments in the world about nuclear arsenal from the past to the present, and the international agreements and studies on nuclear disarmament from the past to the present.