Diş Hekimliği Uygulamalarında Yapay Zeka Kullanım Niyetini Etkileyen Faktörler: Ankara İli Örneği

Abstract

Bilim ve teknoloji alanındaki sürekli ilerlemeler, diş hekimliğine yapay zeka (YZ) entegrasyonu yoluyla girmiş, tedavi süreçlerini kolaylaştırma, operasyonel verimliliği artırma ve klinik sonuçları iyileştirme gibi faydalar sunmuştur. Alanı devrim niteliğinde dönüştürme potansiyeline rağmen, diş hekimleri arasında YZ kullanımı sınırlı kalmakta ve bunun önünde çeşitli engeller bulunmaktadır. Bu araştırmanın iki temel amacı vardır: Ankara'daki diş hekimleri arasında yapay zeka kullanımına yönelik temel engellerin düzeyini ve yapay zekayı kullanma niyetini etkileyen faktörleri incelemek ve bu ilişkilerde yaş, cinsiyet ve önceki deneyimin düzenleyici bir rol oynayıp oynamadığını değerlendirmektir. Araştırmada, Ankara'daki çeşitli diş klinikleri ve hastanelerinde çevrimiçi anketler uygulanarak niceliksel ve kesitsel bir yaklaşım benimsenmiş ve 440 katılımcıdan oluşan bir örneklem seçilmiştir. Elde edilen bulgular, performans beklentisi, çaba beklentisi ve sosyal etkinin diş hekimlerinin YZ'yi kullanma niyetini olumlu yönde etkilediğini (küçük etki büyüklüğüyle) ortaya koyarken, YZ kaygısının daha güçlü bir olumsuz etki yarattığını göstermektedir (orta düzeyde etki büyüklüğüyle). Düzenleyici analiz, yaş, cinsiyet ve önceki deneyimin önerilen ilişkiler üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığını göstermiştir. Bu araştırma, mevcut sınırlı literatüre katkıda bulunmakta ve YZ entegrasyonunu kolaylaştırmak amacıyla politika yapıcılar ile diğer paydaşlar için uygulanabilir öneriler sunmaktadır. Bulgulara dayanarak, YZ kullanım niyetini etkileyen faktörler ile karşılaşılan engelleri hedef alan çeşitli stratejiler önerilmiştir. Bu stratejiler arasında düzenleyici çerçeveler, etik YZ tasarımı, YZ'nin diş hekimliğindeki destekleyici rolünün açık bir şekilde iletilmesi, YZ eğitim ve öğretiminin güçlendirilmesi, sosyal platformların kullanımı ve kullanıcı dostu YZ araçlarının geliştirilmesi yer almaktadır.

Continuous advancements in science and technology have permeated dentistry through the integration of artificial intelligence (AI), offering benefits such as streamlining treatment processes, enhancing operational efficiency, and improving clinical outcomes. Despite its potential to revolutionize the field, AI adoption among dentists remains limited, with several challenges acting as barriers to the progress of oral healthcare. This research has two primary objectives: to examine 1. the level of key barriers to AI usage among dentists and 2. the factors influencing their intention to use AI in Ankara and to evaluate whether age, gender, and previous experience have a moderating effect on these relationships. A cross-sectional quantitative approach was employed, using self-administered questionnaires distributed online and across various dental clinics and hospitals in Ankara, yielding a sample of 440 participants. The findings revealed that performance expectancy, effort expectancy, and social influence positively influence dentists' intention to use AI (with a small effect size), while AI-anxiety exerts a stronger negative impact (with a moderate effect size). Moderation analysis revealed that age, gender, and professional experience did not significantly moderate any of the proposed relationships. This research contributes to the existing limited literature and provide practical insights for policymakers and other stakeholders to facilitate AI integration. Based on the findings, several strategies were proposed to address barriers and the factors influencing the intention to use AI through targeted interventions, including regulatory frameworks, ethical AI design, and clear communication of AI's supportive role, as well as enhanced AI education and training, the use of social platforms, and the development of user-friendly AI tools to support AI adoption.