Üniversitelerdeki Akademisyenlerin Kayırmacılık Algılarının Örgütsel Bağlılığa Etkisinde İş Doyumunun Aracılık Rolü: Ankara İli Örneği

Abstract

Amaç – Kurumların, hedeflerine ulaşabilmeleri ve performanslarını artırabilmeleri için kendilerine yüksek düzeyde bağlılık hisseden ve iş doyumu yüksek olan insan gücüne ihtiyaçları vardır. Kayırmacılık, kurumların hedeflere ulaşmasını engelleyen, varlığını tehlikeye atan etik dışı bir olgudur. Kayırmacı davranışlar akademisyenlerin örgütsel bağlılık ve iş doyumuna zarar vermektedir. Bu çalışma, Ankara ilinin vakıf ve devlet üniversitelerinde çalışan akademisyenlerin kayırmacılık algıları ile örgütsel bağlılık ve iş doyumu seviyelerinin demografik durumlardan etkilenip etkilenmeyeceğini saptamak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem – Araştırmada nicel ararştırma yöntemi olarak betimsel ilişkisel (korelasyonel) tarama modeli kullanılmıştır. Ankara ili kamu ve özel Üniversitelerde görev yapan akademisyenlere ait bu araştırmada üniversitelerin sahipliği esas alınarak Tabakalı Rastgele Örnekleme yöntemi ile akademisyenler tanımlanmıştır ve değerlendirmeye 518 (323 online,195 yüz yüze) anket katılmıştır. Araştırmaya dâhil olan akademisyenlerin sosyo-demografik özelliklerinin yanında ‘Kayırmacılık Ölçeği’, ’Örgütsel Bağlılık Ölçeği’ ve ‘Minnesota İş Doyum Ölçeği’ değerlendirilmiştir. Temin edilen veriler istatistiksel paket programlar aracılığı ile analiz edilerek sonuçlar yorumlanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi, t testi, Tukey ve Anova testleri, tanımlayıcı istatistiksel yöntemler (frekans, yüzde, ortalama ve standart sapma) ve korelasyon analizi gerçekleştirilmiştir. Bulgular – Araştırma sonucunda, akademisyenlerin kayırmacılık algılarının (Ort.=2,67) düşük düzeyde, örgütsel bağlılıkları (Ort.=3,05) ve iş doyumlarının (Ort.=3,69) orta seviyede olduğu saptanmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, akademisyenlerin yaş, üniversite statüsü, toplam çalışma süresi, yöneticilik yapma durumu, meslekte toplam çalışma süresi değişkenlerine göre kayırmacılık algılarında istatistiksel anlamda farklılık görülmüştür. Buna ek olarak, akademisyenlerin yaş, aylık gelir durumu, üniversite statüsü, toplam çalışma süresi, mevcut üniversitede çalışma süresi, yöneticilik yapma durumu, meslekte toplam çalışma süresi durumları ile iş doyumu arasında etkili bir fark yarattığı tespit edilmiştir. Ayrıca, yöneticilik yapma durumu, mevcut üniversitede çalışma süresi durumlarına göre örgütsel bağlılık düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılık görülmüştür. Bununla beraber yapılan korelasyon analizi neticeleri akademisyenlerin kayırmacılık algıları ile örgütsel bağlılık ve iş doyumu arasında olumsuz yönde bir ilişki olduğunu göstermiştir. Tartışma – Kayırmacılık, örgütsel bağlılık ve iş doyumunun hangi kurumsal etkileri ve sonuçları ortaya çıkarabileceğine dair daha fazla stratejilerin geliştirilebilmesi için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Ulusal ve uluslararası alanda bu çalışmalara genişletilmelidir.