Putin dönemi Rusya'sının Ukrayna politikalarında Avrasyacılığın eleştirel jeopolitik kuramları çerçevesinde incelenmesi

Abstract

Jeopolitik kavramı, coğrafyanın bir alt disiplini olarak, 20. yüzyılın başlarında gelişim gösterse de bundan daha köklü bir geçmişe sahiptir. Bu süreçte, jeopolitik kavramı için II. Dünya Savaşı önemli bir dönüm noktası olmuş, jeopolitik, dünyanın birçok yerinde savaşın ana sebeplerinden biri olarak görülerek uzak durulan bir kavrama dönüşmüştür. 1991'de Sovyetler Birliği'nin yıkılışı ve uluslararası sistemde oluşan yeni paradigmalar, jeopolitik kavramının tarihsel gelişim sürecine ve kapsamına yönelik eleştirel bir yaklaşım ihtiyacını daha da belirgin hale getirmiştir. Bu yaklaşımdan doğan Eleştirel Jeopolitik, uluslararası alanda yaşanan krizlerin yorumlanmasında ve devletlerin hareket bakiyelerinin söylem aracılığıyla nasıl arttırıldığına yönelik incelemeler için önemli bir alan oluşturmuştur. Bu tezin amacı, Rusya'da Ortodoks imparatorluk özleminin tezahürü olarak nitelendirilen Avrasyacı görüşün kökenlerini ve tarihsel referanslarını inceleyerek, Avrasyacılık görüşünün üzerine inşa edildiği toplumsal ve dini mitleri ortaya koymak, Avrasyacılığın, Vladimir Putin'in Ukrayna konusundaki söylemlerin geri planındaki politik zihniyetine etkisini incelemek ve son dönemde Rus yayılmacılığının ve Avrasyacılığın en popüler temsilcilerinden olan Aleksandr Dugin'in başını çektiği muhafazakar Yeni Avrasyacıların, Ukrayna savaşına giden süreçte ortaya koyduğu tarihi, dini ve coğrafi tezlerin kökleriyle Putin'in politikalarına açtığı alanı incelemektir. Bu inceleme aynı zamanda eleştirel jeopolitiğin, ideolojik bir biçimde jeopolitik tahayyülleri gerçekleştirmeye yönelik politikaları ortaya çıkarma işlevine yöneliktir. Konu kuramsal açıdan eleştirel bir perspektifle incelenecek olup yöntem olarak ise literatür taraması seçilmiştir.

The concept of geopolitics, as a sub-discipline of geography, began to develop in the early 20th century, yet it has a more profound historical background. During this period, World War II served as a significant turning point for the concept of geopolitics, transforming it from a notion that was largely avoided due to its association with warfare, to one recognized as a primary cause of conflict in many parts of the world. The collapse of the Soviet Union in 1991 and the emergence of new paradigms in the international system have made it more evident the need for a critical approach towards the historical development and scope of the concept of geopolitics. Emerging from this approach, Critical Geopolitics has formed an important field for interpreting crises in the international arena and examining how states enhance their geopolitical positions through discourse. The aim of this thesis is to examine the origins and historical references of Eurasianist views, characterized as manifestations of the longing for an Orthodox empire in Russia. It aims to uncover the societal myths upon which Eurasianism is built, to analyze the influence of Eurasianism on the political mindset behind Vladimir Putin's discourse on Ukraine, and to explore the space opened by the historical, religious, and geographical theses put forth by conservative New Eurasianists, led by prominent figures such as Aleksandr Dugin, on Putin's policies in the process leading to the Ukraine war. This study also aims to reveal the function of critical geopolitics in uncovering policies aimed at ideologically realizing geopolitical imaginations. The topic will be examined theoretically from a critical perspective, and literature review has been chosen as the method.