Gecikmiş ifayı ret ve olumlu zarar istemi

Abstract

Sözleşme içi ve sözleşme dışı sorumluluk olarak iki ana öbeğe bölünebilen Türk Sorumluluk Hukuku içerisinde olumlu zarar, sözleşme içi sorumluluğa özgüdür. Sözleşme içi sorumluluk kapsamında ise olumlu zarar, edimin ifasının yerine getirilmesinin olanaksızlaşması ve borçlunun temerrüdü durumunda etkinlik kazanacaktır. Eş deyişle, sözleşmeden doğan borcun dar anlamda ifa edilmemesi durumlarında olumlu zarar istemi oluşturulabilir. Bunun dışında sözleşmenin olumlu ihlali durumu da bulunmaktadır. Dar anlamda ifa edilmeme durumlarının dışındaki tüm borca aykırılık durumları sözleşmenin olumlu ihlali olarak değerlendirilecektir. Yaşamın olağan akışı gereği sözleşmesel ilişkilerde ifanın gecikmesi durumu sıklıkla görülebilir. İfanın gecikmesine bağlanan en önemli sonuçlardan biri temerrüttür(direnimdir). Temerrüt, sözleşme dışı sorumluluk durumlarında da etkin olur. İfada gecikme, yalnız başına temerrüt sonucunu doğurmayacaktır. Temerrüt için birtakım ek koşullar gerekmektedir. Hem alacaklının hem borçlunun temerrüdü söz konusu olabilmekle birlikte iş bu çalışmanın çerçevesi, borçlunun temerrüdü bağlamında oluşturulmuştur. Sözleşme içi sorumluluk kapsamında borçlunun temerrüdü sonucu alacaklıya 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 1 (TBK) m. 125'de türlü seçimlik haklar tanınmıştır. Bu haklardan aynen ifa istemi, yalnızca temerrüt durumu ile sınırlı olmayıp kusuru da gerektirmemektedir. Zararı aynen ifa ile karşılanamayan alacaklı, borçlunun kusuruna bağlı olarak gecikme tazminatı isteyebilir. Gecikme tazminatı istemi kusura dayanmalıdır. TBK m. 125'in tanıdığı hakların ikinci öbeği, iş bu tez çalışmasının gövdesini oluşturmaktadır. Borçlunun temerrüdü sonucu alacaklı, belirli ek koşulları sağlayarak geciken ifayı reddedebilir. Gecikmiş ifanın reddedilmesi, temerrüt konusunun alt kümesidir. Bu nedenle öncelikli olarak temerrüde ilişkin hükümlerden genel olarak söz edilmelidir. Geciken İfadan vazgeçilmesi sonucu kullanılabilecek iki hak; ifa yerine olumlu zarar istemi ve sözleşmeden dönme sonucu olumsuz zarar istemidir. Sözleşme ilişkileri kapsamında borçlunun temerrüdü sonucu gecikmiş ifayı reddeden alacaklı, sözleşmeyi ayakta tutarak ve ifanın biçimini değiştirerek olumlu zarar isteminde bulunabilir.

In Turkish Liability Law, which can be divided into two main categories as contractual and non-contractual liability, positive damage is exclusive to contractual liability. Positive damage occurs in the event of the impossibility of performance and the default of the debtor within contractual liability. In other words, breach of contract in the narrow sense can pave the way for positive damage claims. There is also a positive breach of contract. Except for the cases of breach of obligation in the narrow sense, all cases of breach of obligations shall be considered as a positive breach of the contract which means insufficient performance of obligation. Delay in performance in contractual relations often occurs in practice. One of the most important consequences attached to the delay in performance is default (resistance). Default is also effective in cases of non-contractual liability. Certain additional conditions are required for default so a mere delay in performance does not cause a default. Even though both the creditor and the debtor may be in default, the framework of this study has been created in the context of the debtor's default. As a result of the debtor's default within the scope of the contractual liability, the creditor is entitled to alternative rights by the Turkish Code of Obligations (TBK) no. 6098. s 125. The request for the exact performance is one of these rights and it is not only limited to the case of default but also does not require any fault. The creditor, whose loss cannot be compensated with the same performance, may request compensation for delay provided at the fault of the debtor. Any claim for compensation for the delay must be based on fault. The second group of the rights granted by the TBK s.125 constitutes the body of this thesis. As a result of the debtor's default, the creditor may refuse the delayed performance by providing certain additional conditions. Denial of delayed performance is a subset of the subject of default. For this reason, firstly the provisions regarding default should be mentioned in general. The give up of delayed performance enables the creditor to use two different rights: claiming for positive damage instead of performance and claiming for negative damage as a result of reneging on the contract. Within the scope of contractual relations, the creditor who refuses the delayed performance may claim positive damages by keeping the contract alive and changing the form of performance as a result of the debtor's default.