Kesişimsel Perspektiften Çocuklara Yönelik Çoklu Ayrımcılık

Abstract

Bu çalışmada çocuklara yönelik çoklu ayrımcılık olgusunun kesişimsellik perspektifinde analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Birinci bölümde, çoklu ayrımcılık literatüründeki farklı çalışmalar incelenerek kavramsal belirsizlik tespit edildikten sonra çoklu ayrımcılık; sıralı, eklemeli ve kesişimsel olarak üçe ayrılmış, kavramsal ve hukuki çerçeve çizilmiştir. Bu çerçevede çoklu ayrımcılığın tespit ve ispatında bağlamsallaştırılmış karşılaştırmanın gerekliliği vurgulanarak, kesişimsel ayrımcılığın özgünlüğü ve pratik hayattaki yoğunluğu sebebiyle; kesişimsel ayrımcılık, bölümün merkezine yerleştirilmiştir. İkinci bölümde ise çocukluk kavramının kesişimsel doğası ele alınmış ve çocukların bir yandan yaş temelli ayrımcılığa diğer yandan da cinsiyet, etnik köken, engellilik gibi diğer kimlik boyutları üzerinden çoklu ayrımcılığa açık oldukları vurgulanmıştır. Çocuklara yönelik sıralı, eklemeli ve kesişimsel ayrımcılık türleri örneklerle açıklanmış; kesişimsel ayrımcılık bu bölümün de merkezine yerleştirilerek; ayrıca çocukluk deneyiminin yapısal, siyasi ve temsili düzeylerdeki kesişimselliği tartışılmıştır. Üçüncü bölümde ise çocuklara yönelik kesişimsel çoklu ayrımcılığa dikkat çekilerek; çocukların eğitim, adalet ve toplumsal hayattaki pratik deneyimleri kesişimsellik üzerinden değerlendirilmiş ve etnik köken, cinsiyet, ekonomik durum, engellilik, aile yapısı gibi temellerin norm ve uygulamalarla nasıl iç içe geçerek özgün çoklu ayrımcılık biçimi oluşturduğu örnek kararlar temelinde gösterilmiştir. En nihayetinde, çocukluk yalnızca biyolojik bir evre değil, çoklu ayrımcılığın yoğunlaştığı toplumsal bir deneyim alanı olarak ele alınmalıdır. Çocuklar yalnızca yaşlarından değil; aynı zamanda kesişen kimlikleri nedeniyle çok katmanlı ayrımcılıklara maruz kalmaktadır. Bu nedenle çocuklara yönelik çoklu ayrımcılığın tanınması, görünür kılınması ve kesişimsel bir perspektifle analiz edilmesi zaruridir. Bu perspektif çocuk haklarının korunması, toplumsal adaletin sağlanması, ulusal ve uluslararası yükümlülüklerin yerine getirilmesi açısından kritik önemdedir.This study aims to analyze the phenomenon of multiple discrimination against children from an intersectional perspective. In the first chapter, after reviewing various works in the literature on multiple discrimination and identifying conceptual ambiguities, multiple discrimination is categorized into sequential, additive, and intersectional forms, and its conceptual and legal framework is outlined. Within this framework, the necessity of contextualized comparison in detecting and proving multiple discrimination is emphasized, and due to the distinctiveness and prevalence of intersectional discrimination in practical life, intersectional discrimination is positioned at the center of the chapter. The second chapter addresses the intersectional nature of childhood and highlights that children are vulnerable not only to age-based discrimination but also to multiple discrimination arising from other identity dimensions such as gender, ethnicity, and disability. Types of sequential, additive, and intersectional discrimination against children are explained with examples; intersectional discrimination is again placed at the center of the chapter, and the structural, political, and representational intersections of childhood experience are discussed. The third chapter draws attention to intersectional multiple discrimination against children, evaluating children's practical experiences in education, justice, and social life through the framework of intersectionality and demonstrates, based on exemplary decisions, how foundations such as ethnicity, gender, economic status, disability, and family structure intertwine with norms and practices to create a distinct form of multiple discrimination. Ultimately, childhood should be regarded not only as a biological phase but also as a social experience characterized by intensified multiple discrimination. Children are subjected to multilayered discrimination not only because of their age but also due to their intersecting identities. Therefore, recognizing, making visible, and analyzing multiple discrimination against children from an intersectional perspective is essential. This perspective is critical for the protection of children's rights, the realization of social justice, and the fulfillment of national and international obligations.