Türkiye'nin Orta Asya Türk Devletleri politikası üzerindeki Rus politik etkisi

Abstract

Orta Asya tarihin başından beri Türk topluluklarının ana vatanı olma özelliğini korumuştur. Çeşitli zamanlarda belli devletlerin saldırısı ve hâkimiyetine geçmiştir. Bu tezde Türkiye'nin Orta Asya Türkleri ile olan ilişkileri dikkate alınacaktır. Türkiye kökenlerini Orta Asya'dan almış bir devlettir. Tarih boyunca da kesintilere de maruz kaldıysa da ilişkilerini büyüklü küçüklü ölçülerde sürdürmeye devam etmektedir. Soğuk Savaş öncesi dönemlerde olsun soğuk savaş sırasında olsun ya da sonrasında ilişkiler duraksasa da kesilmemiştir.Tabi bu ilişkilerin seyrini etkileyen bir takım politikalardan da söz etmek mümkündür. Özellikle bölgede büyük devletlerin politik çekişmeleri yaşanmıştır. Rusya bölge üzerinde kültürel açıdan olsun, ekonomik açıdan olsun ya da askeri açıdan olsun hala başat etkisini korumaktadır. Rus politikalarına karşı duruşları değiştiren ya da belirleyen bölgesel aktörler kendileri için doğru olana en yakın siyaseti izlemeye çalışmıştır. Afganistan, İran, Suudi Arabistan ve Türkiye'yi bu aktörler içinde saymak mümkündür. Rusya'nın bu politikalar üzerindeki etmen olma faktörü çok kutuplu dönemde bir süper güç olmasının dışında en yakın geçmişte Orta Asya'da siyasi birliği sağlayan son devlet olmasından da kaynaklanmaktadır. Böylece bölge bu döneminde Rusya'nın isteklerine göre şekillenmiş bir yapıya sahiptir. Rusya'nın yakın dönem çıkarları içinde hala önemini koruyan Orta Asya hem Rusya'nın güneyinde çok geniş sınırlarla komşu olmasıyla, enerji kaynakları açısından zenginliğiyle ve geçmişte yerleşmiş ve hala Orta Asya'da bulunan en kalabalık azınlık nüfusuyla bölgeyle olan ilişkilerini kesintisiz bir biçimde devam ettirmektedir.Bu durumlar da göz önünde bulundurulduğunda Rusya Türkiye ` nin Orta Asya politikası üzerinde ki belirleyici rolünü hala korumaktadır. Bu çalışmada bu etki üzerinde Türkiye'nin konumu incelenmiştir.The Central Asia has become the homeland for the Turkish communities since the very early times of the history. It was evaded and conquered by a number of States in various times. This study is focused on the relations of Turkey with the Central Asian Turks. Turkey has been originated from the Central Asia, and goes on to develop and improve her relations at any level in spite of some troubles and interruptions throughout the history. Either before and after the Cold War, the relations have not been completely ceased.No doubt, one may talk about a number of policies effective on the progress of such relations. In particular, the region has experienced political conflicts of the big states. In this context, Russia is still the dominant regional force in cultural, economic and military aspects. The regional actors changing or determining the standings against the Russian policies have tried to adopt and follow the policies that are closest to what is correct for them. Such actors include Afghanistan, Iran, Saudi Arabia and Turkey. The determinant efficiency of Russia on such policies is not solely a result of her being a superpower at the multipolar era, but being the last state that ensured the political unity over the Central Asia in the recent past. By the way, the Region has a structure formed in line with the Russian goals and expectations dating back to the same term. Still maintaining her importance for the recent interests and benefits of Russia, the Central Asia goes on to uninterruptedly keep her regional relations with her most crowded population of minority in the Central Asia.Under these circumstances, Russia has still a determinant role on the Central Asian policies of Turkey. This Study focuses on the standing of Turkey against the same role.