Yargı sisteminin etkin işleyişi ve ekonomik büyüme: Türkiye örneği, 1980-2010

Abstract

Bu çalışmada, ülkelerin ekonomik performanslarındaki farklılıkların kurumsal faktörlerden kaynaklandığı görüşü takip edilerek, yargı sisteminin etkinliğinin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi incelenmiştir. Literatürde, yargı sisteminin performans etkinliği ve ekonomik büyüme ile ilişkisi konusunda yapılan çalışmalar hem kuramsal hem de ampirik bakımdan eksiktir. Çalışmanın temel amacı, literatürdeki boşlukları dikkate alarak, yargının performans etkinliğinin ekonomik büyüme üzerindeki etkisini araştırmaktır. Yargı sisteminin sadece maddi hukukun uygulanması yönüne vurgu yapan çalışmaların aksine, bu çalışmada, yargı sisteminin etkinliğinin karar ve performans unsurlarından oluştuğu ifade edilmiştir. Dolayısıyla, yargı sisteminin etkinliğinin karar ve performans ayrımı dikkate alınarak analiz edilmesinin önemi vurgulanmıştır. Ancak, bu çalışmanın ampirik bölümleri yargının performans etkinliği ile sınırlıdır. Yargı sisteminin performans etkinliği, Türkiye için 1980-2010 dönemi yıllık verileri kullanılarak, yeni bir endeks oluşturulmak suretiyle ölçülmüştür. Ayrıca, performans etkinliğinin ekonomik büyüme ile ilişkisini ortaya koyan ampirik bir model oluşturulmuş ve zaman serisi teknikleri kullanılarak sınanmıştır. Tasviri bulgulara göre, 1980-2010 dönemi boyunca yargı sisteminin performans etkinliğinin istikrarlı olmadığı görülmektedir. Başka bir deyişle, endeks Türkiye'de belirli dönemlerde yaşanan ekonomik ve politik gelişmelere hassasiyet göstermiştir. Ampirik model, yargı sisteminin performans etkinliğinin üretim fonksiyonu yaklaşımına dâhil edilmesiyle oluşturulmuştur. Ampirik sonuçlara göre, Türkiye'de yargı sisteminin performans etkinliğinin ekonomik büyüme üzerinde pozitif etkisi olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Bu etkinin, özellikle nüfus başına düşen hâkim ve savcı sayısı ile davaların temizlenme oranı kanallarıyla ortaya çıktığı tespit edilmiştir.In this thesis, the impact of the efficiency of judicial system on economic growth is investigated by considering the view that differences between countries' economic performance result from the institutional factors. There are both theoretical and empirical gaps in the literature, particularly, in those studies which mainly focus on the efficiency of judicial performance and its effects on economic growth. The main aim of this study is to investigate the role of the performance efficiency of judiciary on economic growth by considering the gaps in the literature. Contrary to the studies that focus on the substantive law enforcement of the judicial system, it is argued that the efficiency of judicial system consists of judgment and performance factors. Therefore, the importance of analyzing the efficiency of judicial system in accordance with the judgment and performance classification is emphasized. However, empirical parts of this thesis are limited to the performance efficiency of judicial system. The performance efficiency of judicial system in Turkey is measured, with annual data for the period of 1980-2010, by creating new index. In addition to this, by developing new empirical model, the relationship between performance efficiency of judicial system and economic growth is analyzed with times series techniques. Descriptive findings show that, performance efficiency of judicial system is not stable during the period of 1980-2010. In other words, the index has shown sensitivity to some political and economic developments in Turkey. Empirical model is developed by augmenting the production function approach by including the performance efficiency of judicial system. It is find that the performance efficiency of judicial system has a positive effect on economic growth in Turkey. This effect especially worked through the channels represented by the number of judges and prosecutors per capita and the clearance rate of cases.