Browsing by Author "Dinçergök, Burcu"
Now showing 1 - 17 of 17
- Results Per Page
- Sort Options
Doctoral Thesis Applications of machine learning procedures on data envelopment analysis(2023) Kurt, Şenol; Dinçergök, Burcu; BusinessVeri Zarflama Analizi (VZA) ve Makine Öğrenmesi (MÖ), veriden anlam çıkarmayı amaçlayan ve yaygın olarak kullanılan iki metodolojidir. İki metodolojinin birlikte kullanıldığı çalışmalara ilişkin literatür incelendiğinde, genellikle MÖ algoritmalarının VZA metodolojisinin kısıtlarını aşmak için kullanıldığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, bir MÖ algoritmasının VZA modeli kullanılarak birim ünite etkinliğinin değerlendirmesini geliştirmek için kullanılabilirliğini araştırmaktır. Bu tez, VZA üzerindeki MÖ prosedürlerinin uygulamalarını inceleyerek mevcut literatüre katkı yapmaktadır. ML algoritmaları ile bir VZA modelinden elde edilen etkinlik skorlarını tahmin etmeye yönelik daha önce yapılmış çalışmalar olmasına rağmen, bu çalışma, bazıları daha önce kullanılmamış olan ML algoritmalarını da kullanarak bu konudaki çalışmayı genişletmektedir. Karar ağacı tabanlı MÖ modelleri, hedef değişkeni tahmin etmede daha büyük etkiye sahip olan özellikleri belirleyebilir. Önceki çalışmalar, Karar Verme Birimi (KVB) verimliliğini etkileyen önemli değişkenleri belirlemek ve açıklamak için özellik önem skorlarını kullanmıştır. Öte yandan, yeni bir yaklaşım olarak, bu çalışma bir VZA modeli için bir ağırlık kısıtlaması olarak özellik önem sıralamasının kullanılmasını önermektedir. Önerilen yaklaşım, VZA modelinin bazı girdilere çok fazla ağırlık veren ve diğer girdilere sıfır ağırlık atayarak göz ardı eden bir sınırlamasının üstesinden gelmek için kullanılabilir. Bu yaklaşım gerçek bir veri seti ile kullanılarak VZA modelinin kalitesinin arttırdığı kanıtlanmıştır.Master Thesis Avrupa ve Türkiye'de ticari alacak sigortası uygulamalarının karşılaştırılması(2019) Temel, Hazal; Dinçergök, Burcu; BusinessEkonomilerde yaşanan beklenmeyen değişiklikler piyasaları daha riskli hale getirmiş ve işletmelerin risk yönetimi konusunda yeni çözüm yollarına başvurmaları gerekliliğini doğurmuştur. Ticari alacak sigortası, işletmelerin devamlılığını sürdürebilmesi amacıyla sigortalanabilir riskleri garanti altına alarak, işletmelere güvenli bir şekilde ticaret yapma, yeni yatırımlar yapabilme ve finansal kayıplardan koruma ile birlikte kurumsal bir risk yönetimi hizmeti sunmaktadır. 19. yy. ın sonlarından günümüze kadar aynı amaç için hizmet eden ticari alacak sigortası, en büyük pazar payına Avrupa'da ulaşmıştır. Türkiye'de ise, 1990 yıllarının sonlarında yürürlüğe girmiştir ve hala gelişimini sürdürmektedir. Bu çalışmanın amacı, Avrupa ülkeleri ile Türkiye'de ticari alacak sigortası sistemlerinin incelenip, ekonomik göstergeler ile karşılaştırılarak izlenmesi gereken yol haritasının oluşturulmasıdır.Master Thesis Bireysel yatırımcı profili ve yatırımcı tercihleri üzerine bir araştırma: Ankara ili örneği(2019) Afşar, Can Berk; Dinçergök, Burcu; BusinessToplum içerisinde bireyler genel olarak temel ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra kalan gelirlerini çeşitli hedefler doğrultusunda yatırım araçlarına dönüştürmektedirler. Bireylerin ellerinde bulunan birikimlerinin miktarı, ne şekilde ve hangi yatırım araçlarına dönüştüreceklerinin kararı ise kişiden kişiye değişmektedir. Bu kararlar alınırken, bireyler insan doğası gereği çeşitli iç ve dış faktörlerden etkilenmektedir ve yatırım tercihlerini bu doğrultularda gerçekleştirmektedir. Bireylerin kişilikleri, psikolojileri gibi içsel faktörlerin yanısıra, bireyin aile yapısı, iş ortamı, sosyal statüsü gibi dış faktörler de alınan yatırım kararlarında etkili rol oynamaktadırlar. Bu tez çalışmasında da, Ankara ilinde bulunan bireysel yatırımcıların, yatırım sürecinde aldıkları kararları etkileyen iç ve dış unsurların neler oldukları, bu unsurların alınan kararlar üzerindeki etkisinin boyutları değerlendirilmiştir. Çalışmada, Ankara ilindeki bireysel yatırımcılara, yatırımcı profillerini belirlemek ve yatırım tercihlerini davranışsal finans kapsamında değerlendirmek amacıyla bir anket çalışması uygulanmıştır. Araştırmanın amacı, bireylerin yatırım kararları alma sürecinde çevrelerindeki psikolojik faktörlerden ve eğilimlerden ne derece etkilendiklerini belirlemektir. Araştırma kapsamında örneklem Ankara ilinde bulunan bireysel yatırımcılar olmuştur. Davranışsal Finans kapsamındaki psikolojik eğilimler, katılımcıların yaş, cinsiyet, medeni durum gibi demografik özelliklerinin yanısıra, aylık gelirleri, yatırıma ayırdıkları miktarları, portföylerinde bulunan yatırım araçları gibi finansal özellikler ile çapraz analiz yapılarak değerlendirilmiştir. Yapılan anketten elde edilen bulgulara göre başkentteki bireysel yatırımcıların %20'sinin en az bir psikolojik eğilim etkisinde kalarak yatırım sürecine yön verdiği bulgusuna varılmıştır.Article Citation Count: 0Birleşme ve Devralma Duyurularının Alıcı Firma Hisse Performansına Kısa ve Uzun Dönemli Etkileri(2019) Dinçergök, Burcu; Pirgaip, Burak; BusinessBu çalışmada, birleşme ve devralma işlemlerine yönelik duyuruların alıcı firma hisseleri üzerindeki kısave uzun vadeli etkileri analiz edilmiş, kısa vadeli etki analizinde olay etüdü yaklaşımı; uzun vadeli etkianalizinde ise, takvim zamanlı portföy yaklaşımı uygulanmıştır. Analiz sonuçları, kısa vadede, özellikleduyuru öncesinde ve duyuru gününde önemli oranda anormal getiri elde edilebildiğini; ancak daha sonrakigünlerde sadece kümülatif etkinin söz konusu olduğunu; uzun vadede ise, birleşme ve devralmaduyurularının hisse değerine etki etmediğini göstermektedir. Firma büyüklüğü kısa vadede anormalgetiriler üzerinde belirleyici etkiye sahip iken, bu etki uzun vadeye sirayet etmemektedir.Book Part Citation Count: 6Bitcoin Market Price Analysis and an Empirical Comparison with Main Currencies, Commodities, Securities and Altcoins(Springer Science and Business Media Deutschland GmbH, 2019) Pirgaip,B.; Dinçergök,B.; Haşlak,Ş.; BusinessThe purpose of this study is to analyze Bitcoin (BTC) market prices and to answer the question of whether there is a relationship between BTC and other asset prices, where other assets include currencies, commodities, securities and altcoins. In the empirical part, we evaluate the lead-lag relationships among each type of asset. Consequently, we compare BTC with major currencies and stock exchanges of the U.S., the EU, the U.K. and Japan (USD-SPX, EUR-DAX, GBP-FTSE and JPY-NIK), with currencies and stock exchanges of the U.S., the U.K., Russia, Venezuela and China where BTC is actively traded (USD-SPX, GBP-FTSE, RUB-MOEX, VEF-IBVC and YUAN-SSCE), with major commodities (GOLD and OIL) and with major altcoins (ETH, XRP and LTC) on a daily basis for the period spanning from 2010.07 to 2018.12. We employ Johansen co-integration, Granger causality, impulse response functions and forecast error variance decomposition analyses in our study. Our results show that BTC does not have a long-run relationship with any asset type, but that it has a short-run relationship with gold and especially altcoins, which are both significant and bidirectional. While BTC and altcoins are closely interrelated with each other, BTC price variation is mostly borne by its own prices in all cases. © Springer Nature Switzerland AG 2019.Article Citation Count: 1Capital structure decisions under uncertainty: the case of Turkey(Routledge Journals, Taylor & Francis Ltd, 2024) Dincergok, Burcu; Eruygur, Hakki Ozan; BusinessThis study analyzes the relationship between uncertainty and target leverage ratios on manufacturing firms listed in Borsa Istanbul between 2005-2020. To handle possible instrument proliferation and weak instrument problems of System GMM methodology of dynamic panel data, we mainly adopted the Quasi Maximum Likelihood estimator and found that uncertainty has a significant negative marginal effect on target leverage ratios. Our analysis revealed that firms with high levels of uncertainty have lower average leverage ratios than other firms. ANCOVA analysis results show that uncertainty is in the first three time-varying variables which have the highest impact on target leverage variation.Article Citation Count: 0Data driven approach for weight restricted data envelopment analysis models with single output(2023) Kurt, Şenol; Yüksel, Mustafa Kerem; Dinçergök, Burcu; Business; Department of BusinessThis study aims to explore whether a machine learning algorithm can be used to make improvements in assessing unit efficiencies via a data envelopment analysis (DEA) model. In this study, a DEA model is used to calculate the efficiency scores of Desicion Making Units (DMUs). Then, an ML algorithm is trained that aims to predict the single output using inputs. Ranking of input features based on relative feature importance values obtained from the trained ML model is fed to the DEA model as weight restrictions. As a result, the two DEA models are compared with each other. ML-based insights (feature importance ranking) improve the DEA model in the direction of fewer zero weights. The additional weight restrictions are data depdendent, and hence realistic. As a novel approach, this study proposes the use of machine learning-based feature importance values to overcome a limitation of a DEA model.Article Citation Count: 113Economic policy uncertainty, energy consumption and carbon emissions in G7 countries: evidence from a panel Granger causality analysis(Springer Heidelberg, 2020) Pirgaip, Burak; Dincergok, Burcu; BusinessWe investigate the causal relationship between economic policy uncertainty (EPU) and energy consumption and carbon (CO2) emissions in G7 countries. We employ a bootstrap panel Granger causality test developed by Konya (Econ Model 23:978-992, 2006), using a yearly data set spanning from 1998 to 2018. Our test results provide significant support for a unidirectional causality running from EPU to energy consumption in Japan; from EPU to CO2 emissions in the USA and Germany; and from EPU to both energy consumption and CO2 emissions in Canada. In Italy, causality runs from CO2 emissions to EPU, but a bidirectional causality between EPU and energy consumption exists as well. We also explore a unidirectional causality that runs from energy consumption to CO2 in the USA. Based on the overall findings, we draw important implications for policymakers and we strongly recommend for G7 countries to take into account possible negative effects of EPU on energy conservation policies, which should be embarked upon to reduce energy consumption and CO2 emissions, as committed in their recent climate mandate.Article Citation Count: 0The Impact of Corporate Strategies on Financial Leverage: Evidence From TurkishListed Firms(2021) Hour, Ahmed Ibrahim Abdelhadi; Dinçergök, Burcu; BusinessPurpose – The study aims to carry out empirical testing to analyze the impact of corporate strategies (internationalization, diversification) on financial decisions for non-financial Turkish listed firms. Method – The fixed effects panel data model is utilized in the analysis to examine the effect of internationalization and diversification strategies on leverage ratio of Turkish firms. Data is collected from hundred fifty-three non-financial organizations that are listed on the Borsa Istanbul Stock Exchange (ISE) between 2003–2018. Finding – The outcomes of this study provide empirical evidence that internationalization and diversification have significant positive impacts on debt level of Turkish organizations. Moreover, liquidity, non-debt tax shield, tangibility, and profitability have significant negative effect on debt ratio of non-financial Turkish firms. The findings of this paper also suggest that size, growth opportunity, and ownership concentration have positive and significant effect on debt ratio of Turkish firms. Discussing – Considering a wide range of the financial literature that recognized capital structure as a crucial subject, most of the literature addressed the relations between firm-specific characteristics and financial leverage, a few studies focused on the relation between corporate strategy and a firm’s leverage in developed and emerging countries’ economics. Unfortunately, Turkey has been neglected in this field. To do so, this study considered the effect of two corporate strategies – internationalization and diversification strategies – and seven more factors potentially influencing the capital structure of Turkish firms.Master Thesis İşletme sermayesi işletmesinin firma karlılığı üzerindeki etkisi(2018) Abdlshafea, Fatma A. Abdlsalam; Dinçergök, Burcu; BusinessBu çalışma, işletme sermayesi yönetiminin firmaların karlılığı üzerindeki etkisini araştırmayı amaçlamaktadır. Çalışma, 2010-2016 döneminde İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (İMKB) listelenen gıda ve tekstil sektörlerinde gerçekleştirilmiştir. Veriler, panel veri metodolojisi kullanılarak analiz edildi. Nakit çevrimi döngüsünün bileşenleri, işletme sermayesi yönetiminin bir ölçüsü olarak kullanılmış ve kârlılık ölçütü olarak faaliyet karı oranı kullanılmıştır. Gıda sektörünün sonuçları, alacaklar hesabı, hesaplar arası ödeme dönemi, nakit dönüş süresi ve karlılık arasında güçlü ve negatif bir ilişki olduğunu göstermektedir. Ayrıca firma büyüklüğü ile karlılık arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bununla birlikte, stok dönemi, kaldıraç, satış büyümesi karlılık üzerinde önemsiz bir etkiye sahiptir. Öte yandan, tekstil sektörünün sonuçları, stok dönemi, kaldıraç ve karlılık arasında negatif ve anlamlı bir ilişki ile firma büyüklüğü ve karlılık arasında pozitif bir ilişkiyi içermektedir. Ayrıca, nakit çevrim döngüsü karlılık ile negatif önemsiz bir ilişkiye sahiptir. Alacakların hesap dönemleri, hesap dönemleri ve satışların büyümesi kârlılık üzerinde önemsiz bir etkiye sahiptir. Bulgulara dayanarak, firmalar nakit dönüş sürelerini azaltarak karlılıklarını en üst düzeye çıkarabilir.Article Citation Count: 1Kâr Payı Dağıtımı ve Nakit Akışı Belirsizliği İlişkisi: BIST İmalat Sektörü Firmalarında Bir Uygulama(2018) Dinçergök, Burcu; Pirgaip, Burak; BusinessBu çalışmanın amacı firmaların nakit akışı belirsizliklerinin nakit kâr payı dağıtımtutarına ve olasılığına etkilerinin ortaya konulmasıdır. Bu amaç doğrultusunda Borsaİstanbul’da (BIST) işlem gören 165 adet imalat sektörü firmasının 2005-2017arasındaki yıllık verileri klasik panel veri ve panel logit veri modelleriyle analize tabitutulmuştur. İlgili modellerde diğer kontrol değişkenleri konuya ilişkin literatürdesıklıkla kullanılan serbest nakit akışları, aktif büyüklüğü, finansal kaldıraç, piyasadeğeri/defter değeri, kârlılık, dağıtılmamış kârlar/toplam özsermaye olarakbelirlenmiştir. Analiz sonuçları, firmaların nakit akışı belirsizliklerinin dağıtılan kârpayı tutarını ve olasılığını olumsuz yönde etkilediğini göstermektedir. Buna göre,firmalar nakit akışı belirsizliklerine maruz kaldıklarında nakitlerini kâr payı olarakdağıtmak yerine korumayı tercih etmektedir. Ayrıca, kâr payı dağıtımı ile serbest nakitakışı, aktif büyüklüğü, piyasa değeri/defter değeri, kârlılık, dağıtılmamış kârlar/toplamözsermaye arasında pozitif; finansal kaldıraç arasında ise, negatif ilişki bulunmuştur.Master Thesis Katılım bankacılık sistemi ve Türkiye'deki katılım bankalarının sürdürülebilirlik faaliyet raporları üzerinden değerlendirme(2022) Geçimli, İbrahim; Dinçergök, Burcu; BusinessSürdürülebilirlik, gelişen teknoloji ve buna bağlı olarak artan endüstriyel faaliyetler sonucunda çevreye yönelik kaygıların artması ile ortaya çıkan bir kavramdır. Gelecek nesillere yaşanabilir ve sürdürülebilir bir dünya bırakılması için sürdürülebilirlik, önemini her geçen gün artırmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye'de faaliyet gösteren altı katılım bankasının raporlarında sürdürülebilirlikle ilgili faaliyet ve yaklaşımların belirlenmesi amaçlanmıştır. İçerik analizi yöntemiyle raporlar incelenmiş, Birleşmiş Milletler'in sürdürülebilirlik hedefleri kriter olarak kullanılmıştır. Çalışma sonucunda Türkiye'deki katılım bankalarının sürdürülebilirlik konusundaki faaliyetlerinin hangi BM hedefleri ile uyumlu olduğu ortaya konulmuştur.Master Thesis KOBİ'lerin finansman sorunları ve banka kredilerinin KOBİ'lere etkisinin incelenmesi(2011) Tıraş, Onur; Dinçergök, Burcu; BusinessKobilerin Finansman Sorunları Ve Banka Kredilerinin KOBİ'lere Etkisinin İncelenmesı,Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2011.Bu çalışma, Türkiye'de KOBİ'lerin finansman sorunlarının belirlenmesi ve finansman sorunlarına getirilebilecek çözüm önerileri arasında banka kaynaklı uygun zamanda ve koşullarda kredi kullanımının sonuçları hakkında bilgi vermektedir.Konumuz gereği geniş yer verdiğimiz finansman sorunu ve krediler, KOBİ'lerin en çok karşılaştıkları sorunlardır. KOBİ'lere verilen kredi ve destekler günümüzde oldukça önem kazanmış ve kredi veren kurumlar adeta bir yarış içine girmişlerdir. Bu durum KOBİ'ler için güzel bir gelişme olarak yorumlanabilmektedir.Kredi konusunda asıl önemli olan ise kredi almak değil, uygun kredi almaktır. Bu çalışmada da incelediğimiz bu konu işletmeler için büyük önem arz etmektedir. Ancak günümüzde KOBİ kredilerine büyük önem veren kuruluşlar, kredileri çeşitlendirmekle birlikte bu konuda KOBİ'lere de bilgi vermeli ve KOBİ'leri bilinçlendirmelidir. Aksi takdirde büyüme eğilimi gösteren birçok KOBİ ödeyemeyeceği miktarda kredi aldıktan sonra çok büyük sıkıntıya düşebilmektedir.Anahtar Kelimeler :1.KOBİ2.Finansman Sorunları3.Banka KredileriDoctoral Thesis Kurumsal stratejinin firmanın sermaye yapısı üzerindeki etkisi: Türkiye'de borsaya kote firmalardan kanıtlar(2022) Hour, Ahmed Ibrahim Abdelhadi; Dinçergök, Burcu; BusinessFirmaların sermaye yapısını etkileyen faktörler, onlarca yıldır araştırmacıların ve yöneticilerin dikkatini çekmiştir. Bu çalışma, kurumsal stratejinin (uluslararasılaşma, çeşitlendirme) firmanın sermaye yapısı üzerindeki etkisini analiz etmek için sabit etkiler panel veri metodolojisini kullanarak ampirik bir araştırma yapmayı amaçlamaktadır. Sermaye yapısını etkileyen firmaya özgü faktörlere odaklanan birçok çalışma olmasına rağmen, bu çalışma iki önemli kurumsal stratejinin ne kadar önemli olduğunu araştırmaktadır; çeşitlendirme ve uluslararasılaşma, firmaların sermaye yapısı kararlarını etkiler. Literatürde yaygın olarak kullanılan sermaye yapısının diğer belirleyicileri bu araştırmada kontrol değişkenleri olarak incelenmiştir. Ayrıca küresel finansal krizin borç oranı üzerindeki etkisi de bu araştırmada test edilmiştir. 2003–2018 dönemi için Borsa İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (BİST) işlem gören 153 finansal olmayan firmadan oluşan bir örneklem seçilmiştir. Bu çalışmanın sonuçları, uluslararasılaşma ve çeşitlendirmenin Türk firmalarının borç düzeyi üzerinde önemli bir pozitif etkiye sahip olduğuna dair ampirik kanıtlar sunmaktadır. Ayrıca, kârlılık, Varlik, borç dışı vergi kalkanı ve likiditenin finansal olmayan Türk firmalarının borç oranı ile önemli ölçüde negatif ilişkili olduğu keşfedilmiştir. Bu makalenin bulguları ayrıca büyüklük, büyüme fırsatı ve sahiplik konsantrasyonunun önemli faktörler olduğunu ve Türk firmalarının borç düzeyini olumlu yönde etkilediğini göstermektedir. Ayrıca, bu çalışmanın sonuçları, küresel finansal krizin Türk firmalarında borç oranını, özellikle de uzun vadeli borç oranını arttırdığını teyit etmektedir.Article Citation Count: 4Revisiting the finance-growth nexus: the Turkish case, 1980-2010(Routledge Journals, Taylor & Francis Ltd, 2017) Ismihan, Mustafa; Dincergok, Burcu; Cilasun, Seyit Mumin; Business; Department of BusinessIn Turkey, the empirical results on the link between financial development and economic growth are mixed. The existing studies do not take into account the fact that Turkey has experienced endemic political and economic instabilities over extended periods. This study aims to analyse the role of macroeconomic instability and public borrowing on the finance-growth nexus in Turkey by using time series econometric techniques over the 1980-2010 period. In doing so, we attempt to extend the existing literature by taking into account the role of macroeconomic instability as well as public borrowing. Our results reveal that there are additional - albeit indirect - channels between finance and growth via the effects of macro instability and public borrowing on financial development and economic growth. After taking into account the effects of overall instability and public borrowing, we found that growth-financial development relationship is bidirectional and permanent. In other words, in Turkish case, economic growth and financial development are jointly determined. Thus, our results shed some light on the ambiguity of the evidence on the link between financial development and economic growth for Turkey.Article Citation Count: 13Share repurchases under uncertainty: US evidence(Academic Press inc Elsevier Science, 2019) Pirgaip, Burak; Dincergok, Burcu; BusinessWe examine the impact of economic policy uncertainty as measured by Baker et al. (2016) on share repurchase activity in the U.S. market. We employ panel analyses with 2258 firms between 1990 and 2017 using a quarterly dataset. Our findings reveal that firm managers tend to make less or no repurchases under high level of uncertainty in the economy.Article Citation Count: 1Temsilcilik maliyetleri bağlamında kaldıraç, sahiplik \ryoğunlaşması ve etkinlik ilişkisi: BIST kimya, ilaç, petrol, \rlastik ve plastik ürünler sektöründe bir uygulama(2022) Dinçergök, Burcu; Yıldız, Ayşe; BusinessBu çalışmada ortak-yönetici çatışmalarından kaynaklanan temsilcilik probleminin ve buna ilişkin \rmaliyetlerin kaldıraç kullanımı ile azaltılıp azaltılmayacağı araştırılmaktadır. Çalışma 2018 ve 2019 \ryılları için Borsa İstanbul’da Kimya, İlaç, Petrol, Lastik ve Plastik Ürünler Sektöründe kayıtlı olan ve \ranaliz şartlarını sağlayan 27 kimya firması kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada finansal \rperformans göstergelerini performans ölçütü olarak kullanan çalışmalardan farklı olarak performans \rölçümü için farklı etkinlik hesaplamaları gerçekleştirilmiştir. Diğer değişkenlerle anlamlı bulunan \rölçek etkinliği firmaların etkinlik göstergeleri olarak kullanılmıştır. Etkinliğin kaldıraca etkisi de \roluşturulan başka bir modelle test edilmiştir. Tüm analizler sahiplik yoğunlaşmasının etkinliğe ve \rkaldıraç oranına olası etkileri dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir. Regresyon analizlerinden elde \redilen sonuçlar, kaldıracın etkinlik üzerinde ve etkinliğin de kaldıraç üzerinde pozitif yönlü bir etkiye \rsahip olduğunu ortaya koymuştur. Sahiplik yoğunlaşması değişkenine dair elde edilen sonuçlar ise \rbu değişkenin kaldıraç ve etkinlik değişkeni üzerinde istatistiki açıdan etkili bir faktör olmadığını \rbelirtmiştir